29 Ιουλίου 2010

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΛΥΜΠΙ ΣΤΙΣ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΟΡΟΥΝ ΟΛΟΥΣ...
Xρήσιμες πληροφορίες από την   οργάνωση  ΝΕΟΙ
Παιχνίδια... στο νερό!
Αυτό τον καιρό που οι περισσότεροι από εμάς είμαστε στις καλοκαιρινές μας διακοπές ή ετοιμαζόμαστε για την πολυπόθητη άδεια, είναι σημαντικό να είμαστε σε εγρήγορση, αναφορικά με τα παιδιά και τα παιχνίδια σε θάλασσες και πισίνες καθώς 3 δευτερόλεπτα αρκούν για να πνιγεί ένα παιδί.
Ο πνιγμός εξακολουθεί να αποτελεί το δεύτερο κύριο αίτιο θανάτου από ατύχημα στα παιδιά, ενώ συνήθως εκείνα που πνίγονται είναι...
κάτω των 5 ετών. Σύμφωνα με τις στατιστικές, σε κάθε 4 παιδιά που έχουν κινδυνεύσει να πνιγούν, το ένα πνίγεται.
Η οργάνωση ΝΕΟΙ δέχεται κάθε χρόνο τηλεφωνήματα από ανήσυχους γονείς αλλά και παιδιά σχετικά με τη σωματική τους ασφάλεια κατά το κολύμπι τους τόσο στις πισίνες όσο και στη θάλασσα. Κατόπιν τούτου, η οργάνωση έχοντας ως κύριο στόχο τη σωστή ενημέρωση αλλά και ασφάλεια παιδιών και νέων ενημερώνει σχετικά:
Τι πρέπει να κάνετε για να εξασφαλίσετε την ασφάλεια του παιδιού κοντά στην πισίνα;
o Τα κιγκλιδώματα είναι το βασικό μέσο προστασίας των παιδιών στις πισίνες.
o Το κιγκλίδωμα πρέπει να έχει ύψος περίπου 1,5 μέτρο και να περιφράσσει πλήρως την πισίνα απομονώνοντάς την από τον υπόλοιπο χώρο.
o Εγκαταστήστε καλύμματα ασφαλείας στην πισίνα (τα ασφαλέστερα και ευκολότερα στη χρήση είναι τα ηλεκτρικά).
o Τοποθετήστε ασφάλειες στις πόρτες, στις εισόδους σε φράχτες που οδηγούν στην πισίνα έτσι ώστε να μην τις φθάνουν τα παιδιά.
o Ορίστε έναν ενήλικα υπεύθυνο για την επίβλεψη της πισίνας, ιδιαίτερα σε κοινωνικές συγκεντρώσεις, ο οποίος θα παρακολουθεί συνεχώς τα παιδιά. Μην αφήνετε μόνα τα παιδιά κοντά στην πισίνα, π.χ. για να μιλήσετε στο τηλέφωνο.
o Μην βασίζεστε στα μαθήματα κολύμβησης, σωσίβια κ.λπ. για την ασφάλεια των παιδιών στο νερό.
o Μην αντιμετωπίζετε τα παιχνίδια που επιπλέουν ως σωσίβια, γιατί δεν είναι.
o Φροντίστε να υπάρχει ένα τηλέφωνο κοντά στην πισίνα και βάλτε στη μνήμη τον αριθμό των πρώτων βοηθειών.
o Μάθετε πρώτες βοήθειες και ειδικότερα τη μέθοδο της τεχνητής αναπνοής.
o Ακόμα και σε χώρους όπου υπάρχουν επιβλέποντες (ναυαγοσώστες κλπ) μην επαναπαύεστε, πάντα να είστε κοντά στο παιδί σας και να το παρακολουθείτε.
Τι πρέπει να κάνετε για να εξασφαλίσετε τη δική σας ασφάλεια ή του παιδιού σας στη θάλασσα;
· Ελέγξτε το δελτίο καιρού πριν πάτε για κολύμπι, ώστε να μην βρίσκεστε στη θάλασσα αν έχει δυνατό αέρα ή καταιγίδα. Παρόλο που αυτά τα φαινόμενα στην Ελλάδα είναι σπάνια, η παραμονή στη θάλασσα κατά τη διάρκεια καταιγίδας είναι επικίνδυνη, δεδομένου ότι το νερό είναι καλός αγωγός του ηλεκτρισμού.
· Πριν μπείτε στο νερό, ελέγξτε αν υπάρχουν τσούχτρες, μέδουσες, ή άλλοι επικίνδυνοι οργανισμοί στη θάλασσα που το τσίμπημά τους μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις.
· Αποφεύγετε να κάνετε βουτιές σε ρηχά νερά.
· Μην κολυμπάτε αν είστε πολύ κουρασμένοι, νιώθετε υπερβολικό κρύο ή ζέστη.
· Μάθετε τα όριά σας στο κολύμπι και σεβαστείτε τα. Μην προσπαθείτε να φθάσετε έναν δυνατότερο και ικανότερο κολυμβητή και μην ενθαρρύνετε το αντίστροφο. Δείξτε ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά και τους άπειρους κολυμβητές. Αν φαίνονται κουρασμένοι παροτρύνετέ τους να μείνουν στη στεριά.
· Μην επιχειρείτε να κολυμπήσετε αντίθετα στο ρεύμα. Προσπαθήστε να κολυμπήσετε έξω από αυτό.
· Χρησιμοποιείστε την κοινή λογική όσον αφορά το κολύμπι μετά το φαγητό. Αν έχετε καταναλώσει ένα μεγάλο γεύμα, είναι καλύτερα να αφήσετε να ολοκληρωθεί
· η πέψη πριν κολυμπήσετε. Επιπλέον, μην μασάτε τσίχλα ή φαγητό όταν κολυμπάτε, είναι επικίνδυνο.
· Στο Αιγαίο η θάλασσα βαθαίνει απότομα. Λίγα βήματα από την ακτή, μπορεί τα νερά να είναι άπατα, επομένως μην αφήνετε τα παιδιά μόνα τους.

Για περισσότερες πληροφορίες γονείς και μαθητές μπορούν να απευθύνονται στα τηλέφωνα της οργάνωσης: 2310 384025 & 2310 232418 ή στο email info@mkoneoi.gr

 

27 Ιουλίου 2010

ΜΥΛΟΣ ΜΑΤΣΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ



Ιστορικά Στοιχεία
(Από το βιβλίο του Νεκτάριου Κατσόγιαννου, ΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ, 1988)
Ανάμεσα στα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης των Τρικάλων, συγκαταλέγεται κι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία Βιομηχανικής Κληρονομιάς στην Ελλάδα, το πάνω από 3.500 μ2 κτιριακό συγκρότημα του "Μύλου του Ματσόπουλου" μαζί με τη γύρω περιοχή των 90 στρεμμάτων.
Ο Μύλος Ματσόπουλου στο δυτικό άκρο της πόλης των Τρικάλων, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό, πλάι στον Αγιαμονιώτη ποταμό, κτίστηκε το 1884 από τους αδελφούς Αγαθοκλή, που διατηρούσαν μεγάλο εργοστασιακό συγκρότημα στη Στυλίδα και επέκτειναν τις δραστηριότητες τους στα Τρίκαλα μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Είναι ο πρώτος κυλινδρόμυλος που χτίστηκε στην Ελλάδα και ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων. Μετά από παρέλευση 22 ετών έγινε ο δεύτερος (ο σημερινός) επιφανείας 1000 μ2. Δίπλα στο μύλο είχε κατασκευασθεί μακαρανοποιείο, το πρώτο στην Ελλάδα, την ίδια χρονιά με τον κυλινδρόμυλο.
Στο πέρασμα του χρόνου άλλαξε πολλές ιδιοκτησίες για να καταλήξει στα χέρια του Ιωάννη Ματσόπουλου.
Πρόκειται για ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα 3.500 τμ, στο κέντρο μιας έκτασης 90 στρεμμάτων, με τον κεντρικό νερόμυλο να πλαισιώνεται περιμετρικά από τα βοηθητικά προκτίσματα δημιουργώντας στο εσωτερικό του κλειστό περίβολο. Όλα τα κτίρια του συγκροτήματος είναι λιθόκτιστα και στεγασμένα με ξύλινες κερσμοσκεπές, ενώ στις λιθοδομές τους γίνεται ευρεία χρήση πλίνθων σε ποικίλους συνδυασμούς.
Η κινητήρια δύναμη του Μύλου στηριζόταν στο νερό του Αγιαμονιώτη ποταμού, το οποίο με ένα σύστημα φραγμάτων οδηγούνταν στη φτερωτή την οποία έθετε σε λειτουργία. Αργότερα, ο μύλος έγινε ατμοκίνητος και στη συνέχεια ηλεκτροκίνητος. Η καμινάδα κατασκευάσθηκε από τον Ματσόπουλο προπολεμικά, γιατί έγινε εγκατάσταση μιας πετρελαιομηχανής για την ενίσχυση του μύλου, επειδή τους καλοκαιρινούς μήνες με την πτώση της παροχής του ποταμού ο μύλος δεν μπορούσε ν' αποδώσει. Στην αρχή μετά από την αγορά από τους Αφούς Ματσόπουλου, τοποθετήθηκε υδραυλική τουρμπίνα και κάτω από το υπάρχον ποτάμι μιας και περνά και δεύτερο υπόγειο ρέμα το οποίο στο σημείο αυτό κλείσθηκε με Θηραϊκή γη. Αργότερα το 1938 έγινε και δεύτερη τοποθέτηση υδραυλικής τουρμπίνας
Ο μύλος αυτός σήμερα αποτελεί για την Ελληνική πραγματικότητα ένα παραδοσιακό μνημείο Βιομηχανικής Αρχαιολογίας η δε ιδιαιτερότητα του βρίσκεται όχι μόνο στο μέγεθος του αλλά και στις εσωτερικές εγκαταστάσεις που είναι όλες ξύλινες. Οι διαστάσεις του είναι (37X17) και αποτελείται από τρεις ορόφους.
Ο μύλος είναι κατασκευασμένος σε τοποθεσία που παλιότερα έφερε το όνομα ΑΛΗΚΑΡΑ και το πήρε από κάποιον Τούρκο μεγαλοκτήμονα που ήταν ιδιοκτήτης της γύρω περιοχής. Το ίδιο όνομα φέρει και ο συνοικισμός που βρίσκεται μεταξύ του σιδηροδρομικού σταθμού και του Αγιαμονιώτη. Ο Νικόλαος Σχινάς το 1886 γράφει: "Έχει προς τούτοις 4 κλιβάνους, 3 υδρόμυλους κοινούς με 10 μυλόπετρες και έτερον μέγαν παρά τη πόλει μετά μηχανών κάλλιστα κατηρτισμένον…". Παλιότερα η διαμόρφωση του χώρου από το πίσω μέρος του μύλου προς την πλευρά της Αγίας Μονής ήταν εντελώς διαφορετική. Το τμήμα που είναι ανάμεσα από τις δυο κοίτες του ποταμού, το λεγόμενο "νησάκι" είχε άλλη μορφή και ήταν πιο μικρό. Αργότερα, επειδή η πρώτη διαμόρφωση παρουσίαζε προβλήματα, το φράγμα (πορταριά) μεταφέρθηκε πιο βόρεια.
Σύμφωνα με παλιό σχεδιάγραμμα του Άγγλου μηχανικού Τζάκσον το φράγμα είχε κατασκευασθεί 70 μ. περίπου πιο πάνω από τον μύλο, ενώ το σημερινό απέχει 250 μ. Το φράγμα είχε μήκος περίπου 65 μ., ενώ σήμερα δεν ξεπερνά τα 10 μ. Το νησάκι αυτό, στο κάτω μέρος του συνδεόταν με το συνοικισμό της Αγίας Μονής με μικρό γεφυράκι.
Δίπλα στο πάρκο του Ματσόπουλου υπάρχει παλιά σιδερένια γέφυρα μήκους 21,00 και πλάτους 4,50 η δε κατασκευή της ανάγεται το 1910. Πριν από την κατασκευή της η επικοινωνία των κατοίκων του συνοικισμού Αγίας Μονής με την πόλη γινόταν από το παλιό πέτρινο γεφύρι που ήταν 100 μ. περίπου πιο κάτω, στο σημείο ακριβώς που βρίσκεται σήμερα το αντλιοστάσιο της ΔΕΥΑΤ. Στην εκσκαφή για την θεμελίωση αυτού βρέθηκαν τα ακρόβαθρα του πέτρινου γεφυριού. Το γεφύρι είχε μήκος 50 μ. και πλάτος 2,00 μ. περίπου, άνοιγμα τόξου 3,00 μ., το βάθρο του 1,50 μ., το δε ύψος του τόξου απ' την επιφάνεια του νερού 1,30 μ. περίπου. Η σταδιακή κατάρρευση του γεφυριού άρχισε σιγά, σιγά, μετά από την κατασκευή της σιδερένιας γέφυρας. Πρώτα καταστράφηκε το πρώτο τόξο προς τα Τρίκαλα και έτσι σταμάτησε η επικοινωνία. Αργότερα το κενό γεφυρώθηκε με μία "σιδεριά", για να περνάνε μόνο άνθρωποι. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, για να φθάσει κανείς από το συνοικισμό της Αγίας Μονής στο πέτρινο γεφύρι, κατέβαινε χαμηλό (ο δρόμος αυτός υπάρχει ακόμα) περνούσε δίπλα από το κτήμα του Χατζόπουλου, έφθανε και περνούσε το γεφυράκι και ο δρόμος συνέχιζε μέσα στο χέρσο, για να βγει μετά επάνω στο σημερινό κεντρικό δρόμο που τότε ονομάζονταν οδός Άρτας. Το 1960, επειδή η παλιά σιδερένια γέφυρα δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει την κυκλοφορία κατασκευάσθηκε η σημερινή ανάμεσα από τι δυο παλιές. Στην διάρκεια της κατασκευής της, ξηλώθηκε ό,τι είχε απομείνει από την παλιά πέτρινη γέφυρα, και αυτή δυστυχώς που θα μπορούσε με μια μικρή αναστήλωση να διατηρηθεί και να αποτελούσε για σήμερα ένα μικρό μνημείο του παρελθόντος που σε συνδυασμό με την κατασκευή του πάρκου θα ήταν το πιο γραφικό της περιοχής.
Μετά το θάνατο του Ιωάννη Ματσόπουλου, τόσο τα κτίσματα όσο και η γύρω έκταση πέρασαν ως κληροδότημα το 1977 στο Δήμο Τρικκαίων ο οποίος το αναπαλαίωσε με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για χώρο πολιτιστικών δραστηριοτήτων.

22 Ιουλίου 2010

O ΛΗΘΑΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ

«Έτερος δ’ εστί Ληθαίος ποταμός ο περί Τρίκκην εφ’ω ο Ασκληπιός γεννηθήναι λέγεται» (Στράβων, ΧΙV 647).
Τα Τρίκαλα διασχίζονται από τον Ληθαίο ποταμό, στις όχθες του οποίου, σύμφωνα με τον ιστορικό Στράβωνα, γεννήθηκε ο πρώτος γιατρός της αρχαιότητας, ο Ασκληπιός. Το όνομά του σημαίνει ποταμός της λήθης.
Ο Ληθαίος ποταμός είναι το σημείο αναφοράς των Τρικάλων. Πράγμα σπάνιο για ελληνική πόλη διασχίζεται από ποτάμι. Η εναλλαγή του τοπίου με τις γεμάτες πράσινο όχθες του και τα πανύψηλα καταπράσινα δέντρα το καλοκαίρι αλλά και με τα γυμνά από φύλλα δέντρα τον χειμώνα, μαγεύει τον επισκέπτη όποια στιγμή του χρόνου κι αν έλθει στα Τρίκαλα.
O Ληθαίος με τα κρυστάλλινα νερά του και τον απαλό αγέρα που δημιουργεί η ροή τους, αποπνέει έναν ερωτισμό, που συνεπαίρνει όποιον περπατά στις όχθες του.
Οι δύο όχθες του ποταμού συνδέονται με πολλές γέφυρες.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΓΕΦΥΡΑ
Ο επισκέπτης μπορεί να σταθεί για λίγο στην κεντρική πεζογέφυρα και να αισθανθεί ότι βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του καταστρώματος ενός καραβιού που ταξιδεύει στο Ληθαίο ποταμό. Μπορεί, επίσης, να καθίσει για λίγο στα παγκάκια και θαυμάσει μέσα από γυάλινους φεγγίτες τη ροή των νερών του Ληθαίου.
Αν στρέψει το βλέμμα του στη βόρεια πλευρά, θα αντικρίσει στην απέναντι γέφυρα να στέκει το άγαλμα του Ασκληπιού - έργο του γλύπτη Θεόδωρου Βασιλόπουλου.
Ο καταρράκτης που χύνεται μπροστά από τη βάση του αγάλματος δημιουργεί ένα ανεπανάληπτο θέαμα, ειδικά το βράδυ που οι όχθες του Ληθαίου είναι φωτισμένες. Η κεντρική πεζογέφυρα κατασκευάστηκε το 1886 από Γάλλους μηχανικούς και είναι μεταλλική. Μέχρι το 1996 λειτουργούσε και ως γέφυρα οχημάτων. Είναι ο συνδετικός κρίκος της πόλης καθώς ενώνει τον πιο εμπορικό δρόμο των Τρικάλων, την οδό Ασκληπιού με την Κεντρική πλατεία των Ηρώων Πολυτεχνείου.

21 Ιουλίου 2010

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΛΟΓΟΥ
Φαινομενολογικά θα μπορούσαμε να έχουμε την παρακάτω ταξινόμηση των διαταραχών του λόγου:
Διαταραχές άρθρωσης (δυσαρθρίες, δυσλαλίες)
Διαταραχές ρυθμού της ομιλίας (λογονευρώσεις, ταχυλαλίες, βραδυλαλίες, τραυλισμός)
Μερικές ή ολικές διαταραχές προφορικής έκφρασης (κωφαλαλία, αλαλία, υστερική αλαλία)
Φωνητικές ανωμαλίες (αφωνία, δυσφωνίες, ρινολαλίες)
Ανωμαλίες κατανόησης και έκφρασης (αφασίες, νευρολογικές διαταραχές, εγκεφαλικές κακώσεις)
Γραμματικές/συντακτικές ανωμαλίες
Διαταραχές γραφής/ανάγνωσης
Μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσαρθρογραφία, δυσαριθμησία, υπερκινητικότητα, σύνδρομο ελλειματικής προσοχής)

Τα στάδια της φυσιολογικής εξελικτικής ανάπτυξης του λόγου
Έως 12 μηνών: - Το μωρό αντιδρά στους ήχους. - Κάνει βλεμματική επαφή. - Αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του. - Χαμογελά όταν του μιλάτε. - Ανταποκρίνεται στο όνομά του. - Γυρίζει το κεφάλι του προς την πηγή των ήχων. - Διαθέτει κάποιο βασικό λεξιλόγιο (μαμά, μπαμπά, μπάλα κ.α).
Έως 2 χρονών: - Το λεξιλόγιό του διαθέτει 20-50 λέξεις. - Υπακούει σε απλές εντολές όπως ΄΄όχι, έλα, φέρε΄΄. - Χρησιμοποιεί δύο λέξεις για να σχηματίσει φράσεις. - Χρησιμοποιεί συμβολικά διάφορα παιχνίδια (π.χ τάϊσμα μωρού κ.α).
Έως 3 χρονών: - Απαντάει σε ερωτήσεις. - Κάνει απλές προτάσεις. - Μπορεί να παρακολουθήσει ένα διάλογο. - Του αρέσουν τα παραμύθια και τα παρακολουθεί με ευκολία. - Κάνει ερωτήσεις.
Έως 4 χρονών: - Απαντάει σε όλα τα είδη ερωτήσεων. - Γίνεται κατανοητό και από ανθρώπους που δεν γνωρίζει. - Η ομιλία του πλησιάζει περισσότερο σε αυτή των ενηλίκων όσον αφορά τη γραμματική και το συντακτικό. - Διηγείται τις εμπειρίες του.
Είναι γεγονός ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και γι’ αυτό μπορεί να υπάρξει κάποια διακύμανση σχετικά με το χρόνο που κατακτά κάποια δεξιότητα, ωστόσο ο μέσος όρος σημαίνει κάτι και ειδικά αν έχει περάσει εξάμηνο και το παιδί δεν παρουσιάζει πρόοδο, τότε θα πρέπει να προβληματιστούμε.

18 Ιουλίου 2010

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΛΟΓΟΥ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Η κατάκτηση της γλωσσικής ικανότητας που πραγματοποιείται από κάθε παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι, ως θεωρητικό και εμπειρικό πρόβλημα, μια από τις δύο κύριες ενασχολήσεις της ψυχογλωσσολογίας. Από θεωρητική σκοπιά, η ερμηνεία της γλωσσικής ανάπτυξης αποτελεί πρόβλημα-κλειδί και για τη γλωσσολογία και για την ψυχολογία. Ο Chomsky πρώτος συνέδεσε το θέμα με τη θεωρία της γλώσσας, όταν έθεσε ως τελικό κριτήριο επαλήθευσης μιας γλωσσολογικής θεωρίας το να μπορεί η προτεινόμενη γραμματική να μαθευτεί από κάθε νεαρό ανθρώπινο ον, στο περιορισμένο χρονικό διάστημα της πρώτης παιδικής ηλικίας και κάτω από συνθήκες καθημερινής επικοινωνίας και όχι συστηματικής διδασκαλίας της γλώσσας. Είναι, επίσης, εμφανές το γιατί η κατανόηση των διαδικασιών μάθησης της γλώσσας είναι σημαντική για τη θεωρία της μάθησης και της γνώσης ενγένει, που είναι ένας θεμελιώδης στόχος της ψυχολογικής θεωρίας. Τέλος, η γλωσσική ανάπτυξη ενδιαφέρει, κι από τη σκοπιά της εμπειρικής χαρτογράφησής της, μια σειρά επιστημονικούς τομείς που εργάζονται με το παιδί -όπως την ιατρική, τη λογοθεραπεία και την παιδαγωγική.Στη συνέχεια, η μελέτη της γλωσσικής ανάπτυξης πέρασε από διάφορες φάσεις, ακολουθώντας, σχεδόν πάντα, τις θεωρητικές εξελίξεις της γλωσσολογίας. Διακρίνουμε τουλάχιστον τρεις σημαντικές περιόδους, με διαφορές ως προς το συγκεκριμένο εμπειρικό αντικείμενο της γλωσσικής ανάπτυξης, καθώς και τους τρόπους περιγραφής και θεωρητικής ερμηνείας της.
Στη δεκαετία του 1960, η έμφαση βρισκόταν στην κατάκτηση του συντακτικού και οι ερμηνείες ήθελαν τη γραμματική ή συντακτική πολυπλοκότητα των γλωσσικών δομών ως τον παράγοντα που καθορίζει τη χρονική σειρά με την οποία εμφανίζονται κατά την πορεία της ανάπτυξης. Οι περιγραφές της ανάπτυξης βασίζονταν στις γλωσσολογικές κατηγορίες της εποχής περί γραμματικής (π.χ. υποκείμενα, μετασχηματιστικοί κανόνες). Το 1970, έμφαση δόθηκε στο σημασιολογικό περιεχόμενο των δομών της παιδικής γλώσσας και οι ερμηνείες ήθελαν τη σημασιολογική πολυπλοκότητα των δομών ως τον καθοριστικό παράγοντα. Η περιγραφή βασιζόταν, τώρα, σε σημασιολογικές κατηγορίες της εποχής (π.χ. δράστες, ιδιοκτησία).
Στην πρώτη προσέγγιση τονιζόταν η σημασία που θα είχε μια θεωρία της καθολικής γραμματικής για την εμπειρική πρόβλεψη της χρονικής σειράς εξέλιξης των γλωσσικών δομών στην οντογένεση. Με άλλα λόγια, εάν γνωρίζαμε τι είναι πιο καθολικό -συνηθισμένο- στις γλώσσες του κόσμου, θα μπορούσαμε να πούμε και τι είναι γλωσσικά πιο απλό και, συνεπώς, πιο πρώιμο στην εξέλιξη της παιδικής γλώσσας. Στη δεύτερη προσέγγιση τονιζόταν η σημασία της νοητικής ωρίμανσης ως προϋπόθεση για την κατάκτηση κάθε γλωσσικής δομής. Είχαμε, έτσι, μια επιστροφή στη θεωρητική παράδοση της ψυχολογίας, που, σε τελική ανάλυση, βλέπει τη γλώσσα -όχι ως σύστημα με δική του δομή- αλλά ως απλό ένδυμα τηςσκέψης.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 δίνεται έμφαση στη μελέτη της επικοινωνίας, με μια σειρά από συνέπειες. Η περίοδος της προγλωσσικής επικοινωνίας θεωρείται πλέον άξια προσοχής και η βάση για τη μετέπειτα ανάπτυξη της γλώσσας. Η ανάπτυξη των πραγματολογικών κανόνων, κοινωνιογλωσσικών κανόνων, διάφορων μορφών λόγου (διάλογος, γραπτός λόγος, αφήγηση κλπ.) βρίσκονται στο προσκήνιο. Χαρακτηριστικές είναι οι μελέτες που χαρτογραφούν την ανάπτυξη των διάφορων λειτουργιών του λόγου (π.χ. αναφορική, εκφραστική, διαπροσωπική χρήση της γλώσσας). Μια θεωρητική ερμηνεία, αυτή του λειτουργισμού, προτείνει ακόμη ότι τη χρονική σειρά εμφάνισης των δομών την καθορίζει η συχνότητα χρήσης τους, καθώς και η χρησιμότητα τους στη ζωή του παιδιού. Ακόμη, η ενασχόληση με θέματα πέραν της γραμματικής οδηγεί και στη μελέτη ευρύτερων περιόδων της ανάπτυξης, εγκαταλείποντας το δόγμα που ήθελε τα παιδιά να κατακτούν τη γλώσσα τους λίγο-πολύ έως τα 5 χρόνια, επειδή τότε παρατηρείται σχετική ολοκλήρωση του γραμματικού συστήματος. Η διεύρυνση του πεδίου μελέτης στη γλωσσική επικοινωνία, επίσης, οδηγεί έμμεσα στη μελέτη της κοινωνικοποίησης, διαδικασία στην οποία η γλώσσα θεωρείται ότι διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Έτσι, αποκτούμε εθνογραφικές μελέτες πάνω στην ανάπτυξη της γλωσσικής επικοινωνίας, που, μεταξύ άλλων, δίνουν μια νέα οπτική στις διαδικασίες μάθησης της γλώσσας, δείχνοντας πόσο πολύ οι θεωρητικές ερμηνείες είχαν, μέχρι τότε, βασιστεί σε πρότυπα ζωής και γλωσσικής επικοινωνίας, χαρακτηριστικά του αστικού δυτικού κόσμου και μόνο.
Σήμερα το συγκεκριμένο θεωρητικό ερώτημα στο οποίο οφείλει να απαντήσει η μελέτη της γλωσσικής ανάπτυξης είναι, κατά σχετική ομοφωνία, το εξής: ποια οργανικά και ποια περιβαλλοντικά δεδομένα είναι απαραίτητα για να φτάσει ένα παιδί στην ολοκληρωμένη κατάκτηση μιας γλώσσας, εάν πάρουμε υπόψη μας και τη φύση των ανθρώπινων γλωσσών (που είναι πολύπλοκα γνωστικά συστήματα) αλλά και τις πραγματικές συνθήκες μάθησης (περιορισμένος χρόνος, περιορισμένο γλωσσικό υλικό, έλλειψη συστηματικής διδασκαλίας); Ομοφωνία υπάρχει ως προς το ότι η γλώσσα είναι ένα πολύπλοκο σύστημα. Ακόμη, έχει καθολικά απορριφθεί η υπόθεση των μπιχεβιοριστών, που ήθελε τη μίμηση γλωσσικών εκφράσεων ως το βασικό μηχανισμό μάθησης, κι είναι ευρύτατα αποδεκτή η ιδέα ότι η διαδικασία μάθησης συνίσταται στη δόμηση νοητικών κανόνων.
Η διαφωνία αφορά στη φύση των οργανικών δεδομένων -είτε πρόκειται για εγγενείς γνωστικές δομές (γνώση περί γλώσσας) είτε για γνωστικές λειτουργίες (διαδικασίες μάθησης). Η μεγάλη διαμάχη, που ξεκινά από βαθιές φιλοσοφικές/επιστημολογικές ρίζες, αφορά στο εάν η μάθηση βασίζεται σε μια επαγωγική ή απαγωγική δόμηση του γλωσσικού συστήματος. Είναι περισσότεροι οι ψυχολόγοι που υποστηρίζουν την πρώτη υπόθεση, προσθέτοντας ότι η κατάκτηση του πολύπλοκου γλωσσικού συστήματος γίνεται δυνατή γιατί υπάρχει έμμεση διδασκαλία της γλώσσας από τους ενήλικες. Οι γλωσσολόγοι, με πρώτο τον Chomsky, πιστεύουν, αντιθέτως, ότι μόνο μια προδεδομένη γνώση για τη δομή των ανθρώπινων γλωσσών καθιστά δυνατό το τεράστιο επίτευγμα της κατάκτησης της γλώσσας. Στη δεκαετία του 70 κυρίως, η εμπειριοκρατική άποψη είχε κυριαρχήσει, ενώ πιο πρόσφατα, στη δεκαετία του 80, η εμπειρική έρευνα δείχνει προχωρημένες γραμματικές γνώσεις πολύ νωρίς στην ανάπτυξη, στηρίζοντας, έτσι, με νέο τρόπο, την υπόθεση περί εγγενούς γνώσης.

17 Ιουλίου 2010

Η ανάπτυξη του παιδιού
Υπάρχουν άπειρες θεωρίες περί αρχής της ανάπτυξης του ανθρώπου από παιδική ηλικία , η πλειονότητα των οποίων υποστηρίζει ότι η διαμόρφωση της ψυχολογικής δομής του ατόμου αρχίζει από τα πρώτα πρώιμα στάδια βρεφικής ηλικίας . Εάν , στους συλλογισμούς μας , στηριχθούμε στην άποψη ανεξάρτητης ύπαρξης του ψυχολογικού από το σωματικό , η άποψη μας θα συμπίπτει , διαφορετικά πρέπει να τεκμηριώσουμε την άμεση σχέση της ψυχολογικής κατάστασης με τις σωματικές λειτουργίες , και θα οδηγηθούμε σε αποτελέσματα , που θα διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τις κοινός αποδεκτές έννοιες .
Σήμερα , με την ανάπτυξη της γενετικής και την απόδειξη κληρονόμισης των παθολογικών γονιδίων ολοένα και περισσότερα επικρατούν οι απόψεις ότι και η συμπεριφορά των ανθρώπων έχει την τάση να κληρονομείται από τους προγόνους , δηλαδή εάν οι γονείς έπασχαν από π.χ. διαταραχές συμπεριφοράς ή κατάχρησης ουσιών ( όπως τα ναρκωτικά , αλκοόλ ) το παιδί έχει αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης παρόμοιων φαινομένων . Η αντιγραφή της αλυσίδας DNA αναμφισβήτητα μεταφέρει τα χαρακτηριστικά του είδος ( δηλ. των προγόνων ) , η εμφάνιση των οποίων , όμως , εξαρτάται από πολλά παράγοντα , και κυρίως από τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος ( εγκέφαλος ή ΚΝΣ ) , το οποίο εκτελεί τον έλεγχο όλων των οργάνων μέσω των εκκρίσεων των ορμονών και νευροδιαβιβαστών , έχοντας ισχυρούς αμυντικούς μηχανισμούς συντήρησης και ανάρρωσης ( π.χ. σε μια μόλυνση ο οργανισμός αντιδρά με τη παραγωγή λεμφοκυττάρων ή σε κάποια έκτακτη επικίνδυνη κατάσταση , αντανακλαστικά , αυξάνονται επίπεδα αδρεναλίνης η οποία επιταχύνει τις μυϊκές αντιδράσεις και επιτρέπει το άτομο να κινηθεί γρηγορότερα , αυξάνοντας τις πιθανότητες αποφυγής κινδύνου . Εάν παρακολουθήσουμε τις περιπτώσεις επίδρασης των βλαβερών παθογόνων παραγόντων και αμυντικών αντιδράσεων θα μείνουμε ευχάριστα έκπληκτοι από την εικόνα τελειότητας και αρμονίας που φρόντισε να εξασφάλισε η φύση , κατά τη διάρκεια τις εξέλιξης του ανθρώπινου είδους ) , συνεπώς η ομαλή λειτουργία του ΚΝΣ εξασφαλίζει την αρμονική συνεργασία όλων των οργάνων και συστημάτων του ανθρώπινου σώματος μειώνοντας την πιθανότητα εμφάνισης κάθε είδους διαταραχών στις περιπτώσεις επίδρασης βλαβερών παραγόντων . Κάθε σχέση μεταξύ δυο αντικειμένων είναι αμφίδρομη (π.χ. όταν χτυπήσουμε με το χέρι μας μια μπάλα , η δύναμη που την επηρεάζει είναι ταυτόσημη με τη δύναμη που αυτή επηρεάζει το χέρι ) , έτσι και το ΚΝΣ εξαρτάται και επηρεάζεται από την κατάσταση του σώματος και των εσωτερικών μας οργάνων ( είναι γνωστή η εμφάνιση των συναισθηματικών διαταραχών στις περιπτώσεις χρόνιων οργανικών και λειτουργικών παθήσεων ) .
Ο ανθρώπινος οργανισμός στο σύνολο του αρχίζει να δομείται κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης και υφίσταται αποτέλεσμα γενετικής αντιγραφής η οποία άμεσα εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν στον οργανισμό της μητέρας όπου και πραγματοποιείται . Εάν οι συνθήκες αυτές διαταράσσονται για κάποιο λόγο , είτε σωματική πάθηση , είτε ψυχολογική ανισορροπία , υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης σφαλμάτων κατά την αντιγραφή της DNA στα πρώτα στάδια γονιμοποίησης και ανάπτυξης του γονιμοποιημένου ωαρίου . Ακολουθεί διαμόρφωση των εσωτερικών οργάνων και σωματική ανάπτυξη του εμβρύου , που , επίσης , επηρεάζονται από το περιβάλλον του , δηλ. ψυχική και σωματική κατάσταση της μητέρας . Εμείς δεν θα εξετάσουμε τις περιπτώσεις σωματικών προβλημάτων , αλλά θα προχωρήσουμε στην εκτίμηση της επίδρασης της ψυχολογικής κατάστασης της μητέρας στην διάπλαση του παιδιού κατά την εγκυμοσύνη και μετά το τοκετό .

Η εκδήλωση των πρωτοεμφανιζόμενων παθήσεων του παιδιού σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από ψυχική γαλήνη της μητέρας .
Η κυοφόρηση απαιτεί την ανοικοδόμηση όλων των οργάνων και συστημάτων , την προσαρμογή τους στη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ενδομητρική ανάπτυξη του εμβρύου και εκλαμβάνεται από τον μητρικό οργανισμό σαν μείζων στρεσογόνη κατάσταση , φέροντας τους ρυθμιστικούς μηχανισμούς σε κατάσταση λεπτής και ευάλωτης ισορροπίας , η οποία εξαρτάται από διάφορα ψυχολογικά παράγοντα . Μεγάλη σημασία έχει η ωρίμανση των γονέων και η επιθυμία τους να αποκτήσουν το παιδί . Πολλές είναι η περιπτώσεις , όταν η εγκυμοσύνη δεν είναι προγραμματισμένη και αντιμετωπίζεται σαν αναπόφευκτο και μη επανορθώσιμο γεγονός , που απαραιτήτως οδηγεί στο γάμο , επηρεασμένο από την παλιά προκατάληψη απαγόρευσης της πρώτης έκτρωσης υπό τον κίνδυνο απώλειας συλληπτικής ικανότητας της γυναίκας , και συνήθως επικαλύπτει την υποσυνείδητη τάση των γυναικών για την κοινωνική αποκατάσταση δια του γάμου ,η οποία διαμορφώνεται από τα παραδοσιακά σχήματα συμπεριφοράς , αψηφίζοντας τον κίνδυνο της διατάραξης της σχέσης με την εμφάνιση ενός ανεπιθύμητου παιδιού . Αλλά και στα έγγαμα ζευγάρια η ομαλή πρόοδος εξαρτάται από πολλά παράγοντα π.χ. σχέση του ζευγαριού με τους γονείς ( όταν αυτή είναι διαταραγμένη , συχνά η εγκυμοσύνη χρησιμοποιείται ως μέσω εκδίκησης , επιβολής , άρνησης , αντίστασης ) , οικονομική δυσχέρεια , παθολογικά προβλήματα των γονέων , τεταμένη κατάσταση στην οικογένεια ( άκρως λανθασμένη είναι η λαϊκή αντίληψη , ότι το παιδί θα φέρει ομάλυνση στις ενδοοικογενειακές σχέσεις , η εμφάνιση του θα απαιτήσει προσπάθειες και θυσίες απ’όλα τα μέλη της οικογένειας , δημιουργώντας την επιδείνωση των υπαρχόντων προβλημάτων ) .
Ξαφνικές αλλαγές στις τάσεις και ορέξεις των εγκύων γυναικών δεν είναι τυχαίες αλλά αποτελούν μια εκπλήρωση των αναγκών του οργανισμού της μητέρας για την καλύτερη εξασφάλιση των συνθηκών ανάπτυξης του εμβρύου . Το μητρικό ένστικτο , που είναι αποτέλεσμα φυσικής εξέλιξης για τη διατήρηση και αναπαραγωγή του είδους ( στη δική μας περίπτωση - μέσο δημιουργίας και διατήρησης μιας σταθερής οικογένειας ) , και η ανασφάλεια , λόγο του λανθασμένου συναισθήματος μείωσης θηλυκότητας και πιθανής προτίμησης άλλου θηλυκού (γυναίκας ) από τον αρσενικό ( ο σύζυγος ) καθιστούν την έντονη ανάγκη ανδρικής παρουσίας και υποστήριξης ( ο σύζυγος ) για την επιβεβαίωση της υπάρχουσας κατάστασης και προφύλαξη από πιθανές μελλοντικές αρνητικές επιδράσεις . Με άλλα λόγια η προσοχή και η ετοιμότητα του συζύγου για τη συμπαράσταση και την προστασία της οικογένειας , μειώνουν τις ανησυχίες της μέλλουσας μητέρας για τη τύχη της οικογένειας και του παιδιού της , δημιουργώντας την ευχάριστη ατμόσφαιρα γαλήνης , που είναι τόσο απαραίτητη για την αρμονική ανάπτυξη του εμβρύου , έτσι όσο περισσότερη κατανόηση και υποστήριξη βρίσκουν , τόσο πιο αρμονικά εξελίσσεται η εγκυμοσύνη . Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι άντρες , αισθάνοντας την μείωση του ενδιαφέροντος από τη πλευρά της συζύγου , που προσπαθεί να συγκεντρώσει , όσο είναι δυνατόν , περισσότερες δυνάμεις για τη δημιουργία καλύτερων συνθηκών ανάπτυξης του παιδιού , δεν μπορούν να αντιμετωπίζουν την απογοήτευση τους και , πραγματικά , στρέφουν τις προσπάθειες τους στην προσέλκυση άλλου θηλυκού για τη επανατεκμηρίωση του ανδρισμού τους , υποσυνείδητα ανταγωνίζοντας το παιδι τους .
Με τη γέννηση του παιδιού οι συγκρούσεις και τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται , ειδικά στα πρωτότοκα παιδιά , και στην περίπτωση έλλειψης κατανόησης εμβαθύνουν το χάσμα απογοήτευσης και αποξένωσης στην οικογένεια ( θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι αυτά τα λεγόμενα δεν αφορούν τις οικογένειες που ήδη έχουν μια εμπειρία στην ανατροφή των παιδιών , μην λησμονήσουμε όμως , ότι τα σχήματα συμπεριφοράς αποτυπώνονται και διατηρούνται είτε είναι προσαρμοστικά είτε μη για τη επιτυχής επιβίωση της οικογένειας ) . Δεν είναι τυχαία η αναφορά των παιδιάτρων ότι η καλύτερη θρεπτική ουσία για τα βρέφη είναι το μητρικό γάλα , που είναι αποτέλεσμα μακρόχρονης εξεργασίας της φύσης πανό στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδος . Το γάλα της μητέρας περιέχει όλες απαραίτητες ουσίες για την αρμονική ανάπτυξη και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τεχνητή διατροφή όσο εξελιγμένη και να είναι η επιστήμη . Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι , επειδή το γάλα παράγεται μέσα στον οργανισμό της μητέρας , είναι αναπόφευκτο να εμπεριέχει και μια ποσότητα ορμονών , που κυκλοφορούν στον οργανισμό της μητέρας , και έχουν άμεση επίδραση στο παιδί . Οι ορμόνες αυτές επηρεάζουν την λειτουργία όλων των οργάνων και συστημάτων του παιδιού , συμπεριλαμβανόμενο και τον εγκέφαλο , και η έκκριση τους επηρεάζεται κυρίως από τη λειτουργία του εγκεφάλου της μητέρας . Επομένως , όσο πιο ομαλή είναι η λειτουργία του , που συσχετίζεται με την ψυχολογική κατάσταση της μητέρας , τόσο λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης των προβλημάτων στη λειτουργία των οργάνων των παιδιών υπάρχουν .
Το νεογέννητο βρέφος έχει όλα τα απαραίτητα εργαλεία για την επιβίωση του στο καινούργιο περιβάλλον , ένα από τα οποία είναι η δυνατότητα του να αντιγράφει και να αποθηκεύει τα συναισθήματα του , που δημιουργούνται από τις επαφές του με τον εξωτερικό κόσμο , και τα σχήματα συμπεριφοράς που τα συνοδεύουν . Οι πρώτες επαφές του αφορούν κυρίως τη σχέση του με την μητέρα οι οποία σημαίνει παροχή τροφής και περιποίηση που κάνουν εφικτή την επιβίωση του ( το πρωταρχικό ένστικτο επιβίωσης ) . Έτσι σύντομα το παιδι μαθαίνει ότι η ζεστή αγκαλιά της μητέρας ταυτίζεται με την ασφάλεια του και οδηγούμενος από το ένστικτο του , την αναζητά για να βεβαιωθεί ότι δεν είναι μόνος και δεν απειλείται άμεσα ή έμμεσα η ύπαρξη του . Αυτό το σχήμα συμπεριφοράς είναι από τα πρώτα που αναπτύσσει ο άνθρωπος και παραμένει στο ρόλο ενός ισχυρού παράγοντα που τον επηρεάζει κατά τη διάρκεια της υπόλοιπης ζωής του . Συνεπώς μέχρι να αποκτήσει την ανεξαρτησία του ( στάδιο εφηβείας ) το άτομο έχει την ανάγκη γονικής παρουσίας σαν μια εγγύηση και ασφάλεια της επιτυχίας στη ζωή του . Έτσι εξηγείται η τάση των παιδιών να αναζητούν την προσοχή των γονέων τους , η οποία εμφανίζεται έντονα όταν οι τελευταίοι είναι απασχολημένοι και ενίοτε παίρνει πολύ περίεργες μορφές π.χ. αισθάνοντας την έλλειψη προσοχής το παιδι εμφανίζει μια διαταραχή συμπεριφοράς ( τικ , τραυλισμό , αταξία ) και αναγκάζει τους γονείς να το προσέχουν με έμμεσο τρόπο . Αξίζει να σημειωθεί ότι απελπίζοντας να προσελκύσουν την προσοχή των γονιών τους με θετικό τρόπο ( χάδι , ενθάρρυνση , έπαινος ) τα παιδία καταφεύγουν στην προσέλκυση της αρνητικής προσοχής ( τιμωρία ) , υποσυνείδητα οδηγούμενη από το ισχυρό συναίσθημα ανασφάλειας . Θα ρωτούσε κανείς και τι γίνεται όταν οι γονείς ή ένας από τους γονείς είναι υπερπροστατευτικοί ; Γιατί το παιδι αντί να χαίρεται και να απολαμβάνει τους καρπούς που προέρχονται από την συνεχής και αμερόληπτη προσοχή τους , θυμώνει και επαναστατεί ; Και σ’ αυτήν την περίπτωση ισχύει ο ίδιος μηχανισμός συμπεριφοράς . Το παιδι απαιτεί την προσοχή των γονέων όταν αισθάνεται ανασφάλεια , μόλις διαπιστώσει ότι δεν «κινδυνεύει» κυριολεκτικά τους γυρνάει την πλάτη του και ασχολείται με τα παιχνίδια του . Οι γονείς του όμως , έχοντας επενδύσει την προσοχή τους σε κάποια ακατάλληλη , για τον εαυτό τους στιγμή , ασυνείδητα θεωρούν ότι το παιδί είναι υποχρεωμένο να ασχοληθεί μαζί τους , περιμένοντας ουσιαστικά την ανταμοιβή τους και όταν δεν την λαμβάνουν , προσπαθούν με τη σειρά τους να αποσπάσουν την προσοχή του παιδιού από τα παιχνίδια του , άθελα τους γίνονται ενοχλητικοί και αντιμετωπίζουν τον θυμό του .
Στο επόμενο στάδιο της ζωής του το παιδι αντιλαμβάνεται ότι ο κόσμος γύρω του δεν αποτελείται από τον εαυτό του και την μητέρα του αλλά υπάρχουν και αλλά μέλι της οικογένειας και η μητέρα , που την θεωρούσε προσωπικό αντικείμενο , μοιράζει την στοργή και την φροντίδα της σ’ αυτούς . Έχοντας το πρωτόγονο ένστικτο επιβίωσης και την αναφερόμενη παραπάνω ανασφάλεια ύπαρξης χωρίς τη μητρική στοργή , διακατέχεται από συναίσθημα ζήλιας και ανταγωνισμού με τους υπόλοιπους και προσπαθεί να τους διώξει εξασφαλίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την ασφάλεια της ύπαρξης του . Η γνώση αυτού του φαινομένου μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την εχθρική στάση και συμπεριφορά απέναντι σε πλησιέστερους συγγενείς ( ανάλογα με τον βαθμό φροντίδας που αποσπά κανείς , δέχεται και την οργή του παιδιού ) . Έτσι είναι εύκολα να καταλάβουμε την καταστρεπτική συμπεριφορά του παιδιού απέναντι στα μικρότερα αδέλφια και την άρνηση του στις προσπάθειες του πατέρα να το πλησιάζει .
Η νοητική ανάπτυξη του παιδιού προϋποθέτει την αντιγραφή της συμπεριφοράς ( ή των σχημάτων συμπεριφοράς ) των ανθρώπων του περιβάλλοντος του μέσο των μηχανισμών μίμησης και ταύτισης . Δηλαδή αντιγράφοντας την συμπεριφορά της μητέρας και των υπόλοιπων μελών της οικογένειας το παιδι ταυτίζεται μαζί τους επιτυγχάνοντας τη μέγιστη ταύτιση με τα μέλι της οικογένειας του ίδιου φύλου . Παρατηρώντας τις σχέσεις μετάξι των μελών της οικογένειας , με μεγάλη απογοήτευση διαπιστώνει ότι στην οικογένεια δεν υπάρχει απόλυτη ιδιοκτησία ενός αλλά τη στοργή και την φροντίδα μοιράζονται όλοι . Η διαπίστωση αυτή τον φέρνει στην σύγκρουση με τον εαυτό του . Από τη μια πλευρά υποκινούμενος από το πρωταρχικό ένστικτο επιβίωσης απαιτεί την αποκλειστική προσοχή των υπόλοιπων από την άλλη , αντιγράφοντας την συμπεριφορά τους , προσπαθεί να δαμάσει τον εαυτό του και να μοιραστεί την ίδια προσοχή με τα αλλά μέλι της οικογένειας . Έτσι αρχίζει η κοινωνική εκμάθηση του παιδιού , που ουσιαστικά σημαίνει τον περιορισμό του εγωιστικού του «εγώ» και της αρχής της άμεσης ικανοποίησης .





14 Ιουλίου 2010

ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΣ
Ιστορική εξέλιξη
Ο πρώτος ανεμόμυλος σχεδιάστηκε από τον Ήρωνα τον 3ο προ Χριστού αιώνα. Ήταν οριζόντιου άξονα περιστροφής και ειχε τέσσερα πτερύγια. Στην Ελλάδα η χρήση των ανεμόμυλων υπήρξε αρκετά εκτεταμένη, λόγω του πλούσιου αιολικού δυναμικού της χώρας. Αν και είχαν εμφανιστεί πολλούς αιώνες πριν, η χρήση τους καθιερώθηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο, γνωρίζοντας ακόμα μεγαλύτερη διάδοση κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, κυρίως στο ανατολικό Αιγαίο αλλά και στην ενδοχώρα. Κατά κανόνα στεγάζονταν σε κυλινρικά, πέτρινα, διώροφα κτίρια. Στον επάνω όροφο βρισκόταν ο άξονας και το σύστημα μετάδοσης της κίνησης, ενώ στον κάτω όροφο γινόταν η άλεση και αποθήκευση των σιτηρών. Τα πτερύγιά τους ήταν πάνινα, 5-15 μέτρα σε μήκος και πλάτος το 1/5 του μήκους τους. Ένας ανεμόμυλος μπορούσε να αλέσει 20-70κιλά σιτηρών την ώρα, ανάλογα με την ένταση και τη φορά του ανέμου. Σήμερα οι περισσότεροι ανεμόμυλοι έχουν ερειπωθεί και διατηρούνται ελάχιστοι, κυρίως για τουριστικούς λόγους.
Απ' την πόρτα του μύλου έμπαιναν στο χώρο που άφηναν τα σακιά με το σιτάρι και το κριθάρι. Οι δυο αυτοί χώροι (πάνω και κάτω) επικοινωνούσαν με μια μικρή (στενή) σκάλα, που την έφτιαχναν έτσι, γιατί δεν είχαν χώρο να την φτιάξουν μεγαλύτερη. Οι μυλόπετρες (δυο στρογγυλές πέτρες) βρίσκονται στον πάνω χώρο (κάτω από τη σκεπή) και εκεί άλεθαν.
Σε κάθε μύλο εργαζόταν ένας μόνο άνθρωπος: ο ιδιοκτήτης. Τον έλεγαν μυλωνά. Αυτός ανέβαζε ένα-ένα τα σακιά με το σιτάρι ή το κριθάρι από τα σκαλάκια στο πάνω μέρος του μύλου, για να τ' αλέσει και να βγάλει αλεύρι.
Όταν δε φυσούσε, οι μύλοι δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν. Εκείνες τις μέρες όμως που είχε δυνατό αέρα, δούλευαν ώρες πολλές, ακόμα και τη νύχτα. Βέβαια, όταν δεν είχαν σιτάρι ή κριθάρι ν' αλέσουν, τότε έδεναν τα πανιά, για να μην γυρνάνε και σπάσουν.
Ο μυλωνάς συνήθως δεν πληρωνόταν με χρήματα, αλλά με αλεύρι, ανάλογα με τη ποσότητα που άλεθε. Αυτός με τη σειρά του το πουλούσε σε όσους κατοίκους δεν καλλιεργούσαν σιτάρι ή κριθάρι, δεν είχαν δηλαδή δικό τους αλεύρι.
Μια παραλλαγή ανεμόμυλου χρησιμοποιήθηκε στο οροπέδιο του Λασιθίου στην Κρήτη, για την άντληση νερού. Αυτοί ήταν σιδερένιες κατασκευές με πάνινα πτερύγια. Από τους 6.000 που υπολογίζεται ότι υπήρχαν στις αρχές του 20ου αιώνα, σήμερα λειτουργούν περίπου οι χίλιοι.

                                           
Η αιολική ενέργεια μια από τις παλαιότερες μορφές φυσικής ενέργειας, αξιοποιήθηκε από πολύ νωρίς για την παραγωγή μηχανικού έργου και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Η σημασία της ενέργειας του ανέμου φαίνεται στην Ελληνική μυθολογία όπου ο Αίολος διορίζεται από τους Θεούς του Ολύμπου ως “Ταμίας των ανέμων”. Ο άνθρωπος πρωτοχρησιμοποίησε την αιολική ενέργεια στα ιστιοφόρα πλοία, γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της ναυτιλίας. Μια άλλη εφαρμογή της αιολικής ενέργειας είναι οι ανεμόμυλοι. Μαζί με τους νερόμυλους συγκαταλέγονται στους αρχικούς κινητήρες που αντικατέστησαν τους μυς των ζώων ως πηγές ενέργειας.
Διαδόθηκαν πλατιά στην Ευρώπη επί 650 χρόνια, από τον 12ο μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε άρχισε σταδιακά να περιορίζεται η χρήση τους, λόγω κυρίως της ατμομηχανής. Η οριστική τους εκτόπιση άρχισε μετά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, παράλληλα με την ανάπτυξη του κινητήρα εσωτερικής καύσεως και την διάδοση του ηλεκτρισμού. Κατά τη δεκαετία του 1970 , το ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας με ανεμογεννήτριες και ανεμόμυλους ανανεώθηκε λόγω της ενεργειακής κρίσης και των προβλημάτων που δημιουργεί η ρύπανση του περιβάλλοντος.

11 Ιουλίου 2010

ΤΟ ΚΟΥΡΣΟΥΜ-ΤΖΑΜΙ ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ
Το τέμενος του Οσμάν Σάχ ή Κουρσούμ τζαμί (Μολυβένιο τζαμί)βρίσκεται στην άκρη της πόλης των Τρικάλων, στον οδό Καρδίτσας νότια των φυλακών και του ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Το τέμενος είναι το μόνο σωζόμενο από τα πολλά οθωμανικά τζαμιά που υπήρχαν κάποτε στην πόλη των Τρικάλων. Ιδρυτής του ήταν ο Osman Sah ή Qara Osman Pasa, γιός του Mustafa Pasa (+932Η=1525/26) που παντρεύτηκε την κόρη του σουλτάνου Σελίμ Α΄(1512-20). Ο Οσμάν Σάχ όταν, μαζί με τη γυναίκα του, βρέθηκε διοικητής στο sancak των Τρικάλων, έχτισε το τέμενος αυτό και το προίκισε με εκατοντάδες αγαθοεργά ιδρύματα. Το τέμενος είναι ένα από τα 79 τζαμιά και το μοναδικό που σώζεται σε ελληνικό έδαφος που έχτισε ο ονομαστός αρχιτέκτονας του 16ου αιώνα Σινάν (Koca mimar Sinan). Η ακριβής χρονολογία ανέγερσης του τζαμιού είναι άγνωστη, αφού δεν διασώθηκε κάποια ιδρυτική επιγραφή. Πιθανολογείται όμως ότι χτίστηκε δέκα χρόνια περίπου πρίν από το θάνατο του Οσμάν Σάχ, ο οποίος τάφηκε στον γειτονικό τουρμπέ (μαυσωλείο) το 1567/8. Χτισμένο στις όχθες του ποταμού Ληθαίου περιβαλλόταν από τα άλλα ιδρύματα που έχτισε ο Οσμάν Σάχ, όπως το πτωχοκομείο, το σχολείο, ο μεντρεσές, το χάνι κ. ά. Από τα κτίσματα αυτά σήμερα σώζεται μόνο το τέμενος (τζαμί) και ο τουρμπές (μαυσωλείο) στο οποίο ετάφη ο Οσμάν Σάχ. Το τέμενος αποτελείται από μια τετράγωνη αίθουσα προσευχής που καλύπτεται με πελώριο ημισφαιρικό θόλο. Η κατεστραμμένη παλιότερα στοά (revak) στην πρόσοψη, αναστηλώθηκε πρόσφατα. Στη ΒΔ γωνία του τεμένους σώζεται ο ασκεπής μιναρές του. Ο τουρμπές (μαυσωλείο) του Οσμάν Σάχ, στα νότια του τεμένους, είναι ένα οκταγωνικής κάτοψης κτίσμα που καλύπτεται με ημισφαιρικό θόλο. Σήμερα στο εσωτερικό του τουρμπέ φυλάσσονται αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής.
Το Κουρσούμ Τζαμί είναι χαρακτηριστικό μνημείο της ανατολικής αρχιτεκτονικής και ξεχωρίζει για τον μεγαλοπρεπή θόλο του ο οποίος είναι ημισφαιρικός και μολυβοσκέπαστος - από εκεί και η ονομασία του, (κουρσούμ = μολύβι).
Ο επισκέπτης αισθάνεται δέος αντικρίζοντας τις διαστάσεις του. Η διάμετρός του είναι 18 μ. και η κορυφή απέχει από το έδαφος περίπου 22 μ. Είναι κτισμένο από πελεκητές πέτρες ανάμεσα στις οποίες μεσολαβούν στρώσεις ερυθρών πλίνθων. Είναι κατασκευασμένο, έτσι ώστε να έχει τέλεια ακουστική. Στα νότια του Τζαμιού σώζεται ο Τουρμπές (μαυσωλείο) του Οσμάν Σαχ, που είναι οκταγωνικό κτίσμα με θόλο.
Το 1993 το Τζαμί ανακατασκευάστηκε και είναι μνημείο προστατευόμενο από την UNESKO.


9 Ιουλίου 2010

ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ

Άγιος ΚΟΣΜΑΣ ο ΑΙΤΩΛΟΣ ”

“Δεν έχω μήτε σακούλα, μήτε σπίτι, μήτε κασέλα, μήτε άλλο ράσο, αλλά παρακαλώ και τον Θεό να μην μου δώσει μέχρι τέλους της ζωής μου, διότι ωσάν κάμνω αρχήν να παίρνω άσπρα, έχασα τους αδελφούς μου...”
Ο Κοσμάς ο Αιτωλός, μοναχός, υπήρξε δάσκαλος και φωτιστής του Γένους, εθνομάρτυρας και άγιος της Εκκλησίας. Καμιά προσωπικότητα των χρόνων της δουλείας δεν έχει απασχολήσει τόσο πολύ την επιστήμη, τη λογοτεχνία και τη θεολογία, όσο ο Πατροκοσμάς, όπως επικράτησε να ονομάζεται από τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Ανήκει στις φωτισμένες μορφές, που προετοίμασαν το Γένος για την παλιγγενεσία του. Η εμφάνιση του συνέπεσε με μια κρισιμότατη περίοδο της ιστορίας του δούλου Γένους. Τον 18ο αιώνα συντελείται η ανασυγκρότηση του ελληνισμού σ' όλους τους τομείς.
Σ' αυτή την πολύ κρίσιμη και φρικτή εποχή, για την εκκλησία και το γένος ολόκληρο, έζησε και έδρασε ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 - 1779). Παπάδες δεν υπήρχαν. Επικρατούσε αγραμματοσύνη, σκληρότητα, αθλιότητα, αγριότητα, βαρβαρότητα και το χειρότερο οι ομαδικοί εξισλαμισμοί όλο και περισσότεροι γίνονταν.
Γεννήθηκε το 1714 στο Μέγα Δένδρο Θέρμου (επαρχίας Αποκούρου) της Αιτωλίας και το κατά κόσμο ονοματεπώνυμό του ήταν Κώστας Δημητρίου. Ο πατέρας του ήταν φτωχός υφαντής, που ύφαινε σάκους για τη μεταφορά των καρπών από τα χωράφια στα σπίτια και στους νερόμυλους της περιοχής για άλεσμα. Τα πρώτα γράμματα ο Κοσμάς τα έμαθε στο Κρυφό Σκολειό του Μοναστηριού της Αγίας Παρασκευής στη Μάνδρα Θέρμου. Ο χώρος όπου ο Ιερομόναχος του Μοναστηριού δίδασκε ανάγνωση και γραφή διατηρείται ως μουσείο κέρινων ομοιωμάτων . Όταν έγινε 17 χρονών πηγαίνει να μάθει γράμματα στη Λομποτινά Ναυπακτίας όπου δάσκαλος εκεί ήταν ο μοναχός Ανανίας Δερβισιάνος. Μετά από δυο χρόνια παραμονής του αναχωρεί για τα Βραγγιανά των Αγράφων, όπου δάσκαλος ήταν ο μοναχός Θεοφάνης και ο οποίος είχε μαθητή τον αδελφό του Κοσμά, το Χρύσανθο. Εκεί παρέμεινε οκτώ χρόνια, έμαθε άριστα την Ελληνική Γλώσσα, την Λογική, την Αριθμητική και την πρακτική Ιατρική. Το 1743 πηγαίνει στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους (μονή Βατοπεδίου), όπου ο Μέγας Δάσκαλος Ευγένιος Βούλγαρης τον μύησε στα μεγάλα σχέδια του προς απελευθέρωση του Έθνους. Εκεί σπούδασε θεολογία, φιλοσοφία και φιλολογία (επί 17 χρόνια). Το 1759 εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Αγίου Φιλοθέου και το 1760 εγκαταλείπει τη Μονή και πηγαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου ήταν και ο αδελφός του Χρύσανθος. Στο χώρο της μετάνοιάς του φλέγονταν από τον πόθο να βοηθήσει το υπόδουλο Γένος, συμβάλλοντας "στον κατά Θεόν φωτισμό του". "Ακούοντας και εγώ, αδελφοί μου -θα πει αργότερα-τούτον τον γλυκύτατον λόγον, όπου λέγει ο Χριστός μας, να φροντίζωμεν και δια τους αδελφούς μας, μ' έτρωγεν εκείνος ο λόγος μέσα είς την καρδίαν τόσους χρόνους, ωσάν το σκουλήκι, όπου τρώγει το ξύλον... Όθεν άφησα την Ιδικήν μου προκοπήν, το ιδικόν μου καλόν, και εβγήκα να περιπατώ από τόπον είς τόπον και διδάσκω τους αδελφούς μου". Και αλλού θα συμπληρώσει: "Επειδή το Γένος μας έπεσεν εις αμάθειαν, είπα: Ας χάση ο Χριστός εμένα, ένα πρόβατον, και ας κερδίση τα άλλα. Ίσως η ευσπλαγχνία του Θεού και η ευχή σας σώση και εμένα".
Στα τέλη του 1760, πιθανότατα, σε ηλικία 46 χρόνων, πήγε στην Κωνσταντινούπολη και έλαβε άδεια και ευλογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Σωφρονίου Β', για να αρχίσει το ιεραποστολικό του έργο, το οποίο συνέχισε για μια περίπου εικοσαετία μεταλαμπαδεύοντας στο υπόδουλο γένος τον πόθο του για την απελευθέρωση και το επισφράγισε με το μαρτύριο του.
Ήταν ρήτορας. Γοήτευε.Έφτιαξε πολλά σχολεία. Είναι ο πρώτος εφαρμοστής του συστήματος "Δωρεάν Παιδεία", ο μεγάλος φεμινιστής και ο πρώτος και ιδανικός εκφραστής του συνθήματος "ισότης - αδελφότης - δικαιοσύνη". Ο Κοσμάς ο Αιτωλός, λαϊκός διδάχος των ραγιάδων του Ελληνισμού, πραγματικός διδάσκαλος του Γένους τον 18ο αιώνα είχε άσβηστη φλόγα στην ψυχή και πραγματικό πάθος στις διδαχές του. Το ηθικό, θρησκευτικό, εθνικό, και κοινωνικό του κήρυγμα ήταν απλό, αυθόρμητο και ζωντανό, απαλλαγμένο από θεολογική σοφία και δογματικό φόρτο. Με λόγο αδρό, θερμό και συναρπαστικό άγγιζε την ψυχή των απλών ανθρώπων της εποχής του, που ζούσαν σε κατάσταση μεγάλης απαιδευσιάς και ανάγκης τα δύσκολα εκείνα χρόνια της ξένης κατοχής, των Τούρκων και των Βενετών. Γι' αυτό και τα πλήθη των χωρικών, που τον άκουαν ευλαβικά στις υπαίθριες ομιλίες του, άρχισαν από πολύ νωρίς να τον λατρεύουν ως άγιο και προστάτη τους. Πολύ νωρίς ο Κοσμάς το Αιτωλός έγινε ο "Άγιος των σκλάβων". (Να σημειώσουμε, ότι όταν μετέβη στα νησιά Κεφαλονιά και Ζάκυνθο, η άρχουσα τάξη εκεί δυσαρεστήθηκε από τα κηρύγματα του πατρο-Κοσμά, που κάκιζαν την χαλάρωση των ηθών, τις καταχρήσεις των αρχών. Έτσι οι αριστοκράτες απαίτησαν φαίνεται το διώξιμο του ιερομόναχου Κοσμά από την Επτάνησο. Και οι μεν Κεφαλλονίτες αγκάλιασαν με σεβασμό τα κηρύγματα του, οι Ζακυνθινοί όμως, φέρθηκαν με τρόπο ανοίκειο, ασεβή προς τον εθναπόστολο ιεροκήρυκα. Στην Ζάκυνθο δεν έμεινε πολύ, γύρισε αμέσως πίσω στην Κεφαλονιά, όπου ο λόγος του έπεφτε σε καλό έδαφος και κάρπιζε).

Στις 24 Αυγούστου 1779, όταν ήταν 65 ετών, οι Τουρκαλβανοί κρέμασαν τον πατρο-Κοσμά στο Καλικόντασι της Βορείου Ηπείρου, με την κατηγορία ότι ξεσήκωνε τους Έλληνες κατά των Τούρκων ν’ αποκτήσουν την ελευθερία τους. Το τίμιο λείψανο αφού το γύμνωσαν, οι δήμιοι το έσυραν και το έριξαν στο ποταμό Αψό με μια πέτρα στο λαιμό. Το ιερό λείψανο του Αγίου, επέστρεψε πρόσφατα (2-6-2007), στο ομώνυμο μοναστήρι της γενέτειράς του, (Μέγα Δέντρο Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας), ο αρχιεπίσκοπος Τιράνων & Αλβανίας κ. Αναστάσιος.



ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ. Από τη διδασκαλία του σώθηκαν αρκετές διδαχές και προφητείες για την ελευθερία του Γένους...
"Καλλίτερα να αφήσετε τα παιδιά σας φτωχά και γραμματισμένα παρά πλούσια και αγράμματα".
" Ίδια την έκαμεν ο Θεός την γυναίκαν με τον άνδραν, όχι κατωτέραν ".
Μερικές από τις προφητείες που είπε κατά την τελευταία περιοδεία του το 1779 στη Δρόβιανη της Β. Ηπείρου, όταν ρωτήθηκε πότε θάρθη το "ποθούμενον". “Όταν θα γίνουν αυτά που κατά θεία φώτιση θα σας πω κοντά θάναι…"
1. Θάρθει καιρός που θα δεθεί ο κόσμος με μια λινιά κι' οι άνθρωποι, όσο μακριά κι' αν είναι θα μιλούν εύκολα συνατοί του σαν νάναι στον πλαϊνό οντά κι' ας είναι ο ένας στην Πόλη κι' ο άλλος στη Μοσχοβιά.
2. Θα δείτε να πετάνε άνθρωποι στον Ουρανό σαν μαυροπούλια και να ρίχνουν φωτιά στον κόσμο. Όσοι θα ζουν τότε θα τρέξουν στα μνήματα και θα φωνάξουν : “Βγάτε σεις οι πεθαμένοι να μπουμ' εμείς οι ζωντανοί”.
3. Θάναι καιρός που οι Ρωμιοί θα τρώγονται συνατοί τους. 'Εγώ δε σας συνιστώ αγάπη και ομόνοια.
4. Θα ιδείτε στον κάμπο ένα αμάξι δίχως άλογα να ροβολάει γρηγορότερα από το λαγό.
5. Θάρθει πρώτα ένα ψευτορωμαίικο να μη το πιστέψετε. Θα φύγει πίσω.
6. Θα ιδείτε δυο φαμίλιες σ’ ένα σπίτι. Εσείς θα πάτε να κατοικήσετε αλλού κι’ άλλοι θάρθουν να κατοικήσουν σε σάς.
7. Θάναι καιρός που θα κυβερνάνε τον κόσμο τ’ άλαλα και τα πάλαλα.
8. Η αιτία του Γενικού Πολέμου θάρθει από τη Δαλματία. Πρώτα θα διαμελιστεί η Αυστρία και ύστερα η Τουρκία.
9. Θα μαζωχτεί το χιλιάρμενο στο Σκάλωμα (Αγ. Σαράντα) και θάρθουν κοκκινογέλεκοι να πολεμήσουν για σας.
10. Οι Τούρκοι θα φύγουν, αλλά θα ξανάρθουν πάλι και θα φτάσουν ως τα 'Εξαμίλια. Στο τέλος θα τους διώξουν ως την κόκκινη Μηλιά. Από τους Τούρκους το ένα τρίτο θα σκοτωθεί, το άλλο τρίτο θα βαφτισθεί και μονάχα το ένα τρίτο θα πάει στην Κόκκινη Μηλιά.
11. Με δυσκολία θάρθει η Ελευθεριά, αλλά θάρθει.
12. Θα πασχίζουν να λύσουν το ζήτημα με την πέννα, μα δεν θα μπορούν. 99 φορές με τον πόλεμο και μια με την πέννα.
13. Οι πλούσιοι θα γίνουν φτωχοί και οι φτωχοί θα πεθαίνουν.
14. Μια φούχτα μάλαμα, μια φούχτα αλεύρι.
15. Τόσα πολλά θα γίνουν που πολλές μανάδες θα γεννήσουν πρόωρα από το φόβο τους.
16. Το κακό θάρθει από έναν κασιδιάρη κι’ από τους διαβασμένους.
17. Ή τρεις μέρες ή τρεις μήνες ή τρία χρόνια θα βαστάξει.
18. Νάχετε κρεμασμένο ένα σακούλι στάρι στην πόρτα σας για να σάς βαρέσει στην μπάλα, καθώς θα βγαίνετε για τα βουνά να μη πεθάνουν από την πείνα τα παιδιά σας.
19. Μετά το Γενικό Πόλεμο θα τρώει ο λύκος με τ’ αρνί.
20. Καλότυχος ποιος θα ζήσει μετά το Γενικό Πόλεμο. Θα τρώει μ’ ασημένιο χουλιάρι. Εσείς δεν θα τα ιδείτε αυτά. Τα δισέγγονά σας αρίς και πού.
21. Θάρθει καιρός που δεν θα παρατηρείται αυτή η αρμονία που είναι σήμερα μεταξύ λαού και κλήρου.
22. Σπίτια μεγάλα μη κάμετε. Λιάσες να κάμνετε να μην σας έρχονται μέσα.
23. Θα σας επιβάλουν μεγάλο και δυσβάστακτο φόρο, αλλά δεν θα προφθάσουν.
24. Θα βάλουν φόρο στις κότες και στα παράθυρα.
25. Θα ζητήσουν να σας πάρουν και στρατιώτες. Δεν θα προφτάσουν όμως.
26. Με άλλους θα κοιμηθείτε και με άλλους θα ξημερώσετε.
27. Θάρθει καιρός που δεν θ' ακούτε τίποτε.
28. Οι Τούρκοι θα μάθουν το μυστικό τρεις μέρες γρηγορότερα από τούς Χριστιανούς.
29. 'Αν το ζήτημά σας λυθεί με πόλεμο θα πάθετε πολλές καταστροφές. Σε τρεις χώρες μια θα μείνει. Ότι σας ζητούν να το δίνετε, ψυχές μόνο να γλιτώνετε.
30. 'Αν ο πόλεμος πιαστεί από κάτω λίγα θα πάθετε, αν πιαστεί από πάνω θα καταστραφείτε.
31. Θα έρθει ξαφνικά ή το βόιδι στο χωράφι ή το άλογο, στ’ αλώνι.

7 Ιουλίου 2010

ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΣΤΑ ΤΡΙΚΑΛΑ
«Ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιές,φκιάνουν και μοναστήρια,

φκιάνουν και πετρογέφυρα, για να περνάει ο κόσμος»

«....τότες ματααρχίνισαν να χτίζουν το γιοφύρι,

Μαρμάρωνε κι ανέβαινε σαν να ’ταν ’πο μολύβι.

Εγίνηκεν, τελείωσε, κι ακόμη είναι θιάμα,

γιοφύρι πέτρινο τηράς να κρέμεται στο ράμμα...»
 
Κόσμημα της φύσης αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια, οι νερόμυλοι και τα σπήλαια στο Νομό Τρικάλων, δίνοντας ένα επιπλέον κίνητρο στους τουρίστες να επισκεφθούν την περιοχή.
Μάλιστα, τα πολλά πέτρινα γεφύρια του νομού περιλαμβάνονται στο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της περιοχής που συνέταξε η Σχολή Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, συγκεκριμένα το Τμήμα Ζωικής Παραγωγής και Υδάτινου Περιβάλλοντος. Είναι εντυπωσιακά και αποτελούν ένα από τα ωραιότερα σημεία επίσκεψης στο νομό.
Το Γεφύρι Πόρτας ή Αγίου Βησσαρίωνα χτίστηκε το 1514, από το μητροπολίτη Λαρίσης Βησσαρίωνα. Βρίσκεται λίγο έξω από την Πύλη και γεφυρώνει τον Πορταϊκό ποταμό. Μέχρι το 1936 ήταν ο μοναδικός σύνδεσμος των Τρικάλων με τα χωριά του Ασπροπόταμου. Είναι μονότοξο, με άνοιγμα 28 μέτρων και το δεύτερο σε μέγεθος γεφύρι στη Θεσσαλία.
Το Γεφύρι Παλυοκαρυάς χτίστηκε το 1500-1550, βρίσκεται στο δρόμο Πύλη – Παλαιοκαρυά και γεφυρώνει το ρέμα της Γκρόπας. Παλαιότερα, εξυπηρετούσε από τα Τρίκαλα και την Πύλη τη συγκοινωνία με τα χωριά του Ασπροπόταμου. Είναι μονότοξο με άνοιγμα 19 μέτρων.
Το Γεφύρι Νεραΐδοχωρίου χτίστηκε το 1750 και βρίσκεται κοντά στον αγροτικό δρόμο Νεραϊδοχωρίου – Πύρρας. Είναι μονότοξο με άνοιγμα 17,6 μέτρων και πλέον δεν χρησιμοποιείται.
Το Γεφύρι Πύρρας «Καμάρα», στο χωριό Πύρρα, χτίστηκε το 18ο αιώνα και βρίσκεται στον αγροτικό δρόμο Νεραϊδοχωρίου – Πύρρας. Είναι μονότοξο με άνοιγμα 4 μέτρων.
Κατεστραμμένο είναι το Γεφύρι Δέση, που βρίσκεται στο ρέμα Παλιομαντρί, και δεν είναι γνωστή η χρονολογία κατασκευής του.
Το Γεφύρι Ανθούσας χτίστηκε το 18ο αιώνα. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, γεφυρώνοντας το ρέμα της Λεπενίτσας (η παλιά ονομασία του χωριού). Είναι μονότοξο με άνοιγμα τόξου 7,30 μέτρων.
Ένα γεφύρι που εντυπωσιάζει είναι αυτό του Μίχου. Δεν υπάρχουν αναφορές για το πότε χτίστηκε, παρ’ όλα αυτά η χρησιμότητά του είναι σημαντική και στις ημέρες μας, καθώς ενώνει την κοινότητα της Ανθούσας με το μοναστήρι της Παναγιάς Γαλακτοτροφούσας. Το γεφύρι είναι εντυπωσιακό, δίτοξο, με άνοιγμα τόξου 12,5 μέτρων.
Ένα γεφύρι με ιστορία είναι αυτό του Χαλικίου, που χτίστηκε το 14ο αιώνα. Βρίσκεται στη είσοδο του χωριού, ενώ σήμερα δεν είναι πια χρήσιμο, καθώς έχει χτιστεί τσιμεντένια γέφυρα. Είναι μονότοξο με άνοιγμα 6,70 μέτρων.
Η Γέφυρα Καπραρίας, στο χωριό Χαλίκι, πιθανολογείται ότι χτίστηκε περίπου το 1500, όταν χτίστηκε και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που εξυπηρετούσε.
Μπορεί να χτίστηκε το 18ο αιώνα, αλλά το Γεφύρι Μιχαλάκη Φίλου εξυπηρετεί ακόμη τις μετακινήσεις από και προς το Μέτσοβο και γεφυρώνει τον Ασπροπόταμο, σε αντίθεση με το Γεφύρι Κρανιάς, στο χωριό Κρανιά, που χτίστηκε στα τέλη του 1800 και σήμερα δεν χρησιμοποιείται. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, γεφυρώνει παραπόταμο του Ασπροπόταμου κι έχει άνοιγμα τόξου 15 μέτρων.
Το Γεφύρι Γκίκα στο χωριό Κρανιά χτίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα και εξυπηρετεί τις μετακινήσεις προς τον παλιό νερόμυλο. Είναι μονότοξο με άνοιγμα 7,60 μέτρων.
Ένα σχετικά νεώτερο ηλικιακά γεφύρι είναι αυτό της Μεσοχώρας. Χτίστηκε την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, με την ίδια επιμέλεια με τα γεφύρια Τέμπλας και Αυλακίου. Βρίσκεται μετά τη Μεσοχώρα και χρησιμεύει ακόμα και σήμερα για το γεφύρωμα του Αχελώου. Είναι μονότοξο με άνοιγμα του κυρίου τόξου 30 μέτρων.
Το Γεφύρι Βαλκάνου είναι κατεστραμμένο και δεν είναι γνωστό το πότε χτίστηκε, ενώ το Γεφύρι Ελληνικών χτίστηκε το 1241 στον παραπόταμο του Αχελώου, Αρέντα.
Το Γεφύρι Μεσούντας, το τοξωτό γεφύρι της Σαρακίνας, το Γεφύρι της Γριάς, που βρίσκεται δίπλα στο φαράγγι της «Μάννας», το Γεφύρι Σμίξη, το Γεφύρι Πιαλεάς στο Δήμο Πιαλείας, το Γεφύρι Μουκόσι, το Γεφύρι Κλεινού στον οικισμό του Κλεινοβού και το Γεφύρι Ξηροκάμπου Οξύνειας συμπληρώνουν την πληθώρα των πέτρινων αυτών κοσμημάτων στο Νομό Τρικάλων.

5 Ιουλίου 2010

Ο ΘΕΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΩΝΙΣΜΑ ΤΩΝ ΣΙΤΑΡΙΩΝ

Ο θερισμός
"Κι έβαζε ακόμα χτήμα απάνω τον βασιλικό, κι αργάτες θέριζαν, κοφτερά στα χέρια τους φουχτώνοντας δρεπάνια· άλλα χερόβολα σωριάζονταν στο χώμα αράδα αράδα κι άλλα τα δέναν με ασταχόσκοινα γερά οι δεματιαστάδες· κι ήτανε τρεις πον τα δεμάτιαζαν, και πίσω τονς αγόρια τρέχαν, μάζευαν τα χερόβολα, στην αγκαλιά τα παίρναν, και τα 'διναν πιο πίσω ...
Κάπου πιο πέρα οι κράχτες σύνταζαν κάτω από δρυ το γιόμα· βόδι τρανό είχαν σφάξει κι έψηναν με προθυμία, κι οι δούλες σωρό το αλεύρι το άσπρο εζύμωναν, να φαν οι θεριστάδες. (Ομήρου Ιλιάς Σ, στ. 550-556 και 558-560. Μετάφραση: Ι. Κακριδή - Ν. Καζαντζάκη)
                                    
Ο Θερισμός στου κάμπου το λιοπύρι.
"Όταν πάλι το σαλιγκάρι ανεβαίνει από την γη στα δέντρα, ζητώντας προστασία από την ζέστη που φέρνουν οι Πλειάδες, τότε πια δεν είν' άλλο καιρός να σκάβεις τα αμπέλια. Πρέπει τότε ν' ακονίζεις τα δρεπάνια σου και τους υποταχτικούς σου να κεντρίζεις για δουλειά. Μην αποζητάς τους ίσκιους και τον πρωινό ύπνο, όταν φθάσει η ώρα για τον θερισμό, την εποχή που ο ήλιος ψήνει το δέρμα.
Τέτοιες στιγμές πρέπει να βιάζεσαι και να κουβαλάς τον καρπό στις αποθήκες, πιάνοντας χαράματα δουλειά, για να έχεις το βιός σου ασφαλισμένο. Γιατί με την αυγή φεύγει το ένα τρίτο της δουλειάς, με την αυγή πηγαίνει κανείς καλύτερα στον δρόμο, προκόβει και στο μεροκάματο, με την αυγή, που μόλις φανεί, βγάζει τόσους ανθρώπους ξαφνικά στους δρόμους και τόσα βόδια βάζει στο ζυγό".
(Ησιόδον: Έργα και Ημέραι, στ. 571-581. Μετάφραση: Α. Ι. Γαβρίλη)
                    
Ο χορός γύρω απο το δράκο
Όταν τα στάχυα κιτρινίσουν σαν το κυδώνι τότε το σιτάρι είναι ώριμο και πρέπει ν' αρχίσει ο θερισμός. Αυτό στον τόπο μας γίνεται τον Ιούλιο, γι' αυτό κι ο μήνας λέγεται "Θεριστής".
Οι θεριστάδες ετοίμαζαν τα εργαλεία του θερισμού, δρεπάνια, ακονόπετρες και παλαμαριές, ετοίμαζαν και τα δεματικά από βριζαμιά για να δέσουν τα δεμάτια.
Οι άντρες με την ισκιάδα - πλατύγυρο ψάθινο καπέλο στο κεφάλι κι οι γυναίκες με τη μπαρμπούλα (μαντήλι) στο πρόσωπο, πρωί με τη δροσιά ξεκινούσαν για τα χωράφια τους. Εκεί έμπαιναν με τη σειρά κι έπαιρνε ο καθένας τον όργο του. Στο δεξί χέρι κρατούσαν το δρεπάνι και στ' αριστερό έβαζαν την παλαμαριά στα δάκτυλα, που προστάτευε το χέρι και βοηθούσε να πιάνουν μεγαλύτερες χεριές.
Πρώτος άρχιζε ο πρωτεργάτης, που ήταν ο πιο καλός κι έμπειρος θεριστής της ομάδας. Προτού αρχίσει, γυρνώντας "καταηλιού", έκανε το σταυρό του λέγοντας: "Αιντε στ' όνο­μα του Θεού! Καλοξόδιαστα και τυχερά! Τ' χρόν' πλειότερα! Χίλια κιλά να δώσ' ου Θεός. Αφεντικό! (το κιλό 22 οκάδες). Αμήν! Γεια στα χέρια σας. Και δύναμη να σας δίν' ου Θιός" απαντούσε τ' αφεντικό.
Κι ο πρωτεργάτης άρχιζε και θέριζε τόσο, όσο μπορούσε να φτιάσει ένα δεμάτι. Βάζοντας τις χεριές επάνω στ' ανοιχτό δεματικό, τις έδενε κι έστηνε όρθιο το πρώτο δεμάτι με τα στάχυα κοιτάζοντας τον ουρανό. Το πρώτο αυτό δεμάτι, που το στόλιζαν με παπαρούνες κι αγριολούλουδα, θα έστεκε όρθιο σ' όλη τη διάρκεια του θερισμού σαν προσφορά και θυσία του γεωργού στο Θεό, όπως έκαναν και οι αρχαίοι ικετεύοντας τη γη να είναι πάντοτε καλή κι απλόχερη μαζί τους.
                                
Μεταφορά δεματιών σταριού με κάρο.
Τ' αφεντικό κερνούσε τους θεριστάδες κι όλοι μαζί με τραγούδι άρχιζαν το θερισμό, αφήνοντας κάτω τις χεριές, που σχημάτιζαν τόσες σειρές, όσοι ήταν κι οι θεριστάδες. Ο μπακλατζής από κοντά έδενε τα δεμάτια με τον κλιτσινίκο, ξύλο λεπτό ως τριάντα πόντους, λίγο γυριστό και μυτερό στην άκρη.
Καθώς η μέρα προχωρούσε, η ζέστη δυνάμωνε κι ο ιδρώ­τας έσταζε από τα πρόσωπα, ενώ τα άγανα γρατσούνιζαν τα χέρια. Όλη την ώρα ακουγόταν ο μεταλλικός ήχος των δρε­πανιών πάνω στην καλαμιά.
Το μεσημέρι, όταν η ζέστη γινόταν αφόρητη, κάθονταν όλοι στον ίσκιο κάποιου κοντινού δέντρου για να ξεκουραστούν και να φάνε το φαγητό που ετοίμαζε η νοικοκυρά μαζί με το δροσερό σκορδάρι (ξίδι, σκόρδο κοπανισμένο και κρύο νερό). =άπλωναν μετά να κοιμηθούν για λίγο ώσπου να πέσει η ζέστη. Κι όταν ξυπνούσαν, αφού τρόχιζαν τα "λελέκια τους" (δρεπάνια) με το λαδάκονο, άρχιζαν τη δουλειά με το τραγούδι:
                                    
"Κάτω στους τρανούς τους κάμπους και στα πράσινα λιβάδια
έσπειρα σπυρί σιτάρι, φύτρωσε μαργαριτάρι
κι έβαλα περ' σους εργάτες, έβαλα κι ένα λεβέντη
νια να δένει τα δεμάτια."
Πολλά ήταν τα τραγούδια του θέρου. Τα θέματα τους ήταν παρμένα από τα βάσανα και τις πίκρες τής ζωής, από τους πόθους, τήν αγάπη και τον έρωτα.
Το μεροκάματο κρατούσε από τα χαράματα μέχρι το ηλιοβασίλεμα. Κι οι θεριστάδες αποκαμωμένοι από την κούραση τις απογευματινές ώρες, παρακαλώντας το ήλιο να βα­σιλέψει γρήγορα,τραγουδούσαν:
"Ήλιε μ' τι αργοπόρησες, τι αργείς να βασιλέψεις;
σε καταργιέτι η αργατιά απού ξενοδουλεύει".
Κι όταν ο ήλιος βασίλευε κι ήταν η ώρα να φύγουν, έκα­ναν με στάχυα ένα σταυρό, τον σκέπαζαν με πλάκα για να μη φυσήξει και τον πάρει ο αέρας και στο σημείο αυτό σταματούσαν το θέρισμα.
Την άλλη μέρα, που συνέχιζαν το θερισμό στο ίδιο χωράφι, έβγαζαν το σταυρό από την πλάκα, τον έβαζαν σε μια χεριά, και κάνοντας πάλι το σημείο του σταυρού για να έχουν τη βοήθεια του Θεού, άρχιζαν τη δουλειά τους.
Κι έτσι δουλεύοντας έφτανε η τελευταία μέρα του θερισμού, η οποία έπαιρνε χαρούμενο και πανηγυρικό χαρακτήρα. Στο τελευταίο χωράφι που θέριζαν άφηναν ένα μέρος αθέριστο για να κάνουν το "δράκο" κι έβγαιναν στον ίσκιο όπου ξάπλωναν λίγα λεπτά "για να βάίσουν τα σπαρτά της επόμενης χρονιάς από το βάρος των καρπών τους". Σε λίγο σηκώνονταν με τα δρεπάνια και τις παλαμαριές κι έστηναν χορό γύρω από το δράκο. Ο πρωτοθεριστής, μπαίνοντας μέ­σα στο αθέριστο κομμάτι, ξερίζωνε τα πιο ψηλά και μεστωμένα στάχυα και τα έδινε στα κορίτσια για να πλέξουν το "Χτένι"και το "Σταυρό". Και τα κορίτσια άρχιζαν να πλέκουν με τέχνη τραγουδώντας:
"Το δράκο μας τον πλέκουμε
κυρά μας κοσκινίζει
να φκιάσει πίττα και γλυκό
να σφάξει κοκοτσέλια".
                               
Υστερα οι θερισταδες άρχιζαν να θερίζουν το δράκο (δραξιά, δρακιά, χεριά). Γέμιζαν καλά τις παλαμαριές με μεγάλες χεριές για να γίνει χοντρό και βαρύ το δεμάτι του δράκου. Όσο γεμάτες ήταν οι χεριές τόσο πολύ και βαρύ θα ήταν το σιτάρι του νοικοκύρη την επόμενη χρονιά. Ο μπακλατζής (δεματάς) έδενε το δεμάτι, το έστηνε όρθιο και οι άλλοι το στόλιζαν με αγριολούλουδα και παπαρούνες. Το δεμάτι αυτό το έριχνε ο νοικοκύρης στ' αλώνι που προοριζόταν για το σπόρο της άλλης χρονιάς.
Τελειώνοντας το δράκο ο θεριστάδες πετούσαν ψηλά και προς τα πίσω τα δρεπάνια τους με την ευχή "όσο ψηλά φτάνει ο λέλεκας τόσο ψηλά να γίνουν του χρόνου τα σιτάρια".
Σε πολλά χωριά της περιοχής τα καλύτερα στάχυα τα ξερίζωναν ο γυναίκες, αφού πρώτα μια νεα έριχνε άφθονο νερό στις ρίζες τους, και τα στόλιζαν με αγριολούλουδα. Τα έδεναν κατόπιν με κόκκινη κλωστή σε τρία μέρη, στις ρίζες, στη μέση και στην κορυφή κοντά στα στάχυα, γιατί τρία είναι και τα πρόσωπα τής Αγίας Τριάδας.
Το "Δράκο" αυτόν τον έδιναν στο νοικοκύρη με τήν ευχή "Του χρόνου πλειότεοα να δώσει ο Θεός αφεντικό". Κι ο νοικοκύρης τον έπαιρνε και τον έβαζε στο εικονοστάσι του σπι­τιού του, κάτω από τη θεϊκή προστασία. Εκεί παρέμενε ώσπου να 'ρθει ο καιρός να τον τρίψουν με τις παλάμες τους και να τον ρίξουν στο σπόρο για τή νέα σπορά, ώστε να με­ταδώσει σ' αυτόν τη γονιμοποιό του δύναμη.
Σε λίγο στο θερισμένο χωράφι έμενε μόνο η καλαμιά και τα δεμάτια συγκεντρωμένα σε μικροθημωνιές, που έμοιαζαν με ορθογώνιες πυραμίδες με εννέα ή δώδεκα δεμάτια η καθεμιά (γκουρτζούμια ή τσιρένια). Επάνω στο τελευταίο δεμά­τι έμπηγαν ένα πράσινο κλαδί. Με τον τρόπο αυτό στεφάνω­ναν το τέλος της πομπής του θερισμού και αποχαιρετούσαν Το χωράφι με χορούς και τραγούδια.
Στο σπίτι ο αποχαιρετισμός του θερισμού τελείωνε με τον "Κριτσμά", το φαγοπότι με γλέντι, που κρατούσε ως τα μεσάνυχτα.
                                      
Ο Αλωνισμός
"Στρώσε ύστερα του υποταχτικούς της Δήμητρας να λιχνίσουν τ' άγιο σιτάρι, μόλις πρωτοφανεί ο μέγας και φοβερός Ωρίωνας, σε τόπο που να το πιάνη καλά ο αέρας και σε καλοστρωμένο αλώνι. Κι αφού προσεχτικά μετρήσεις όλο σου το βιός, σιγούρεψε το σε αγγεία. Κι όταν τους καρπούς θα έχεις πια αποθηκέψει με ασφάλεια στο σπιτικό σου μέσα, τότε σου λέω να προμηθευτείς έναν εργένη υπηρέτη και δούλα οικονόμο δίχως παιδί γιατί η γυναίκα που έχει γίνει μά­να είναι επικίνδυνη. Να βρεις και σκύλο με δόντια κοφτερά και να τον τρέφεις δίχως τσιγκουνιές στο φαΐ του, μην τύχη και σου πάρει κάποια στιγμή κανείς το βιός σου, απ' αυτούς που κοιμούνται την ημέρα. Σύναξε σανό και άχυρα, για να 'χουν όλη τη χρονιά τα βόδια και τα μουλάρια σου. Κι ύστερα άφησε τους υποταχτικούς σου να χαλαρώσουν πια τα γόνα­τα και λύσε και τα βόδια."
(Ησιόδου: Έργα και Ημέραι, στ. 597-608. Απόδοση στη νέα ελληνική των κειμένων του Ησιόδου Α. Ι. Γαβρίλη)
Η λαμπρότερη ιερουργία, μετά το θερισμό, ήταν ο αλωνισμός. Γραφική ή εικόνα του. Στον κάμπο φορτώνονταν τα δεμάτια σε ζώα ή σε κάρα και μεταφέρονταν στ' αλώνια, όπου γίνονταν θημωνιές. Τ' αλώνια, χωματένια και πλακόστρωτα, που ο λαός τα ήθελε μαρμαρένια, πρόβαλλαν στα ψηλώματα του κάθε χωριού, όπου φυσά ο αέρας. Χορταριασμένα όλο τον καιρό, σαν έφτανε η ώρα του αλωνισμού, καθαρίζονταν από τα αγριόχορτα. Τα χωματένια, βρέ­χονταν με νερό, σκεπάζονταν με λεπτό άχυρο και πατιούνταν με τα αργοκίνητα βόδια για να κολλήσει τ' άχυρο αυτό στο χώμα και να δημιουργηθεί λεία και στερεά επιφάνεια. Σε μερικά χωριά αλείφονταν με βουνιά βοδιών όλο το αλώνι.
Στη μέση τ' αλωνιού φάνταζε ο στέντζιρος, που ήταν ξύλο στρογγυλό και χοντρό, μπηγμένο κάθετα και βαθιά στη γη για να μην κουνιέται. Στο στο δεντρο εδεναν την τριχία, χοντρό σχοινί από αλογότριχα και μακρύ όση η ακτίνα του κύκλου τ' αλωνιού.
Την ημέρα του αλωνισμού όλοι οι σπιτικοί βρίσκονταν στο πόδι από τα βαθιά χαράματα. Έστρωναν σ' όλο το χώρο τ' αλωνιού 100 - 120 μεγάλα δεμάτια σιταριού, απλωμένα χωρίς τα δεματικά τους, με το πρώτο δεμάτι όρθιο, στηριγμένο στο στέντζιρο σαν σημάδι αρχής του αλωνισμού. Και μόλις ανέτειλε ο ήλιος και οι κοφτερές ακτίνες του έψηναν τα στάχυα και την καλαμιά, έβαζαν ζεμένα τρία - τέσσερα και πέντε άλογα στ' αλώνι, γαντζώνοντας τον κλούτσο της τριχιάς στη θηλιά, που είχε στο λαιμό του το πρώτο άλογο.
Πρώτος ο νοικοκύρης, κάνοντας το σταυρό του κι ανεμί­ζοντας το καμτσίκι, με μια φωνή "οτς - οτς - οτς, άιντε αλο­γάκια μου" ανάγκαζε τα ζώα ν' αρχίσουν το γύρισμα επάνω στα απλωμένα δεμάτια.
Καθώς η τριχιά ξετυλιγόταν τα ζώα κάλυπταν με τους γύρους όλο τον κύκλο τ' αλωνιού κι έσπαζαν κάτω από τη βαριά πατησιά τους τις καλαμιές. Κι όταν πάλι μαζευόταν η τριχιά στο στέντζιρο, ο αλωνιστής γυρνούσε τα ζώα στην αντί­θετη κατεύθυνση, περνούσε τον κλούτσο στο άλλο ζώο κι άρχιζε πάλι από την αρχή το γύρισμα των αλόγων στο αλώνι με το ξετύλιγμα και το επανατύλιγμα της τριχιάς.
Στην αρχή οι γύροι στο αλώνι γίνονταν με δυσκολία, σιγά - σιγά όμως οι καλαμιές συνθλίβονταν και τα ζώα με τη φωνή του αλωνιστή έτρεχαν όλο και πιο γρήγορα και λιάνιζαν συ­νεχώς με τα πόδια τους ό,τι είχε απομείνει ακέραιο από τα σταχοκάλαμα.
Σε μερικά από τα χωριά του Νομού στον αλωνισμό χρησιμοποιούσαν τη βαριά δοκάνη. Ήταν ένα είδος σβάρνας, που την έσερναν δυο βόδια ή ένα άλογο πάνω από τα απλωμένα δεμάτια του σιταριού στ' αλώνι. Σ' όλη την κάτω επιφάνεια της δοκάνης ήταν καρφωμένες τεχνικά κοφτερές τσακμακό­πετρες από χαλαζία ή δόντια κοφτερά από λεπίδες σιδηρένιες.
Με υπομονή τ' αργοκίνητα βόδια έσερναν τη δοκάνη όλη μέρα, οδηγούμενα από τον αλωνιστή με τη σουβλερή βου­κέντρα, ώσπου να γίνει άχυρο η καλαμιά. Και με τα δικράνια οι αλωνιστάδες γύριζαν και ξαναγύριζαν την καλαμιά κι εκείνη συνεχώς μετατρέπονταν σε λεπτό άχυρο.
Αλωνισμός με πατόζα
Μέσα στην κάψα του τηλεμεσήμερου ξέζευαν τα ζώα, τα πότιζαν και τα έδιναν την ταή τους. Κάτω από το τσαρδάκι τους κάθονταν κι οι νοικοκυραίοι να φάνε το λιτό φαγητό τους και να ξεκουραστούν για λίγο.
Μετά την ανάπαυση με καινούριες δυνάμεις όλοι μαζί οι σπιτικοί με τα δικράνια και τις ξύλινες τζουγκράνες αφαιρούσαν το χοντρό άχυρο και ξανάρχιζαν τον αλωνισμό έως ότου γίνει κάλα το τρίψιμο των σταχυών και του άχυρου. Κι όταν έβλεπαν ότι όλα είχαν γίνει κανονικά, έβγαζαν τα ζώα από τ' αλώνι και τα έστελναν στη βοσκή. Κι αυτοί με καρπολόγια, ξυλόφτυαρα και τσουγκράνες μάζευαν στο κέντρο τ' αλωνιού το "λαμνί", μίγμα σιταριού και άχυρου, σταυρώνοντας πρώτα τ' αλώνι με βάση το στέντζιρα. Ένα πέταλο κι ένα σκόρδο έμπαινε τότε στην κορυφή του σωρού από τη νοικοκυρά "για να μη βασκαίνεται ο καρπός".
Το λίχνισμα
                                
Με το ηλιοβασίλεμα, μόλις άρχιζε το πρώτο φύσημα του αέρα, οι λιχνιστές, άντρας και γυναίκα, χαράζοντας στο λαμνί το σημείο του σταυρού, πετούσαν προς τα πάνω το μίγμα του άχυρου και του σιταριού με τα ειδικά καρπολόγια. Ο αέρας παρέσυρε το άχυρο κι άφηνε τους κόκκους του σιταριού να πέσουν στο αλώνι.
Όταν το λίχνισμα τελείωνε οι γυναίκες του σπιτιού κοσκίνιζαν το σωρό με το δερμόνι, μεγάλο αραιό κόσκινο, που άφηνε να πέφτει το σιτάρι καθαρό και να μένουν τα σκύβαλα και τα κότσαλα σ' αυτό. Μετά το δερμόνισμα ο νοικοκύρης ανυπόμονος έμπηγε όρθιο το χερούλι του ξυλοφτυαρου στη μέση του σωρού για να υπολογίσει την παραγωγή του πρώτου αλωνιού κι από αυτό το μέτρημα κι όλη την παραγωγή της χρονιάς.
Το Λίχνισμα
Η μέρα τελείωνε. Μα η εργασία δεν σταματούσε εδώ. Έπρεπε να μεταφερθεί το σιτάρι στ' αμπάρια του σπιτιού και τ' άχυρο στον αχυρώνα ώστε να ετοιμαστεί τ' αλώνι για το επόμενο αλώνισμα, ώσπου να τελειώσουν όλα τα δεμάτια από τις θημωνιές. Γονάτιζε γι' αυτό ο νοικοκύρης μπροστά στο σωρό, γέμιζε το ξύλινο ταγάρι, που έπαιρνε 12 οκάδες σιτάρι, κι έτσι μετρώντας άδειαζε τον καρπό στα μάλλινα σακκιά, τα υφασμένα από τα χέρια της γυναίκας του στον αργαλειό της. Σε λίγο το σιτάρι ήταν ασφαλισμένο στ' αμπάρια του σπιτιού και μετά απ' αυτό και τ' άχυρο στον αχυρώνα για την τροφή των ζώων το χειμώνα.
Όταν τελείωνε ο αλωνισμός όλων των σιτηρών της αγροτικής οικογένειας, η κορυφή του στέντζιρου στολίζονταν με μια σκούπα στεφανωμένη με κλαδιά και αγριολούλουδα. Κι ήταν σημάδι αποχαιρετισμού του αλωνιού, που πα­ρέμεινε ελεύθερο όλο το χρόνο για τα παιγνίδια των παιδιών της γειτονιάς και του χωριού.
                                
Το δερμόνισμαΣήμερα τ' αλώνια δεν χρησιμοποιούνται για τον αλωνισμό κι έπαψαν να υπάρχουν για τα παιγνίδια των παιδιών. Οι θεριστάδες δεν μεταχειρίζονται τα κοφτερά δρεπάνια τους κι οι θημωνιές δεν καρτερούν τη σειρά τους να αλωνιστούν. Όλα έχουν αντικατασταθεί με μηχανήματα κι ο γεωργός με μεγαλύτερη άνεση παίρνει αμέσως τον καρπό από το χωρά φι του. Και μόνο τα λίγα χορταριασμένα αλώνια, που απόμειναν στα πομακρυσμένα κι έρημα χωριά της ελληνικής υπαίθρου, θυμίζουν τη γραφικότητα της παλιάς εποχής μαζί με τα τραγούδια, που τόσο αγάπησε ο λαός:
Άντε ν'εκεί πέρα κι αντίπερα πέρα στα πέντε αλώνια μωρή κοντοπλεγμένη πέρα στα πέντε αλώνια κόρη αρραβωνιασμένη. Ν' εκεί λιχνίζουν δώδεκα λιχνίζουν δεκαπέντε. Άιντε κόρη ξανθή ξεσκυβαλνάει με τη χρυσή τη βέργα. Κι η μάνα της την έλεγε κι η μάνα της τη λέει: Φεύγα κόρη μ π' τον κουρνιαχτό μη σε μαυρίσ' ο ήλιος. Ν' εγώ τον ήλιο αγαπώ τον κουρνιαχτό ζηλεύω κι αυτόν τον πρώτο λιχνιστή τον έχω πρώτο φίλο.

Ο θερισμός και το αλώνισμα του σιταριού. Ο θερισμός του σιταριού γινόταν με χειρωνακτικό τρόπο τον Ιούνιο μήνα, που τον έλεγαν και «θεριστή». Κύριο εργαλείο για τον θερισμό ήταν το δρεπάνι. Κατά τον θερισμό συγκεντρώνονταν τα στάχυα κατ’ αρχάς σε μικρά δέματα, τα λεγόμενα «χερόβολα», κατόπιν από πολλά τέτοια χερόβολα γίνονταν τα μεγαλύτερα δέματα τα λεγόμενα «δεμάτια» και με τα ζώα μεταφέρονταν στις άκρες των αλωνιών και τοποθετούντο σε μεγάλους σωρούς, τις γνωστές «θημωνιές». Κατά τον θερισμό του σιταριού οι κάτοικοι του χωριού βιάζοντο να τελειώσει γρήγορα, γιατί, όπως και στην συγκομιδή του καλαμποκιού, εφοβούντο την αλλαγή του καιρού η αν έμεινε αθέριστο το χωράφι υπήρχε φόβος να πάθει ζημιά ο καρπός. Εδώ ίσχυε η παροιμία «θέρος, τρύγος, πόλεμος».
Το θέρισμα δεν διαρκούσε πολύ, γιατί γινόταν με βιασύνη, αλλά ούτε και πολλά σπαρτά με σιτάρι υπήρχαν. Διαρκούσε περί τις 4-5 ημέρες. Η παραγωγή, όπως και αλλού αναφέρεται, ήταν μικρή.
Στο τέλος του θερισμού και μετά το κουβάλημα στ’ αλώνια των «δεματιών» ακολουθούσε το αλώνισμα, που γινόταν τον Ιούλιο μήνα (Αλωνάρη) στ’ αλώνια του χωριού, που ήσαν στα άκρη του χωριού.
Το κάθε αλώνι ήταν ένας χώρος κυκλικός, επίπεδος και πλακόστρωτος, στο κέντρο του δε υπήρχε ένας στύλος ύψους 1,5 μ. περίπου όπου τον λέγανε «στήγερο». Τα στάχυα των δεμάτων απλώνονταν σ’ όλο σχεδόν το πλάτος του αλωνιού και κατόπιν από τον στύλο, που υπήρχε στο κέντρο, έδεναν 2 άλογα η μουλάρια με σχοινί, το ένα δίπλα στο άλλο κατά τέτοιο τρόπο με «λαιμαργιές», όπως τις έλεγαν, ώστε εύκολα να γυρίζουν γύρω στον στύλο μαζί, να μην μπορούν να φύγουν, αλλά και να μη σφίγγεται στο λαιμό τους. Τα συνταιριασμένα αυτά ζώα γύριζαν από το στύλο και τα δύο γιατί το άκρον του σχοινιού, που τα συγκρατούσε, ήταν δεμένο σε μια ξύλινη κουλούρα, περασμένη στο στύλο, που εύκολα γύριζε μαζί με τα περιστρεφόμενα ζώα, τα οποία πατούσαν τα στάχυα, πίσω τους δε ήταν ο λεγόμενος «Αλωνάρης», που κάπου- κάπου τα μαστίγωνε, σιγά βέβαια, φώναζε δε συγχρόνως, για να φοβούνται κι αυτά γύριζαν τρέχοντας. Έπαιρναν σαν αμοιβή το λεγόμενο «αλωνιστικό» σε είδος συνήθως (σιτάρι), εάν δεν γινότανε το αλώνισμα με (δανικά).
Όταν τελείωνε κατά το απόγευμα το αλώνισμα, έφευγε ο Αλωνάρης, το αφεντικό με την οικογένειά του μάζευε το περιεχόμενο του αλωνιού, το «λιώμα»,, όπως το λέγανε, κοντά στο στύλο σε σωρό και με άλλα εργαλεία, τα δικριάνια και τα φτυάρια άρχιζε το λίχνισμα, αν φυσούσε βέβαια. Ο αέρας ξεχώριζε τα άχυρα από τον καρπό, το σιτάρι. Μετά άρχιζε με το κόσκινο που είχε μεγάλες τρύπες, το κοσκίνισμα για τον καθαρισμό των σιταριών. Με το κοσκίνισμα ξεχώριζαν καθαρότατο πλέον τον καρπό από τυχόν ξένα μικροαντικείμενα. Στο τέλος το καθαρό πλέον σιτάρι το αποθήκευαν, στα κασόνια και ήταν πλέον έτοιμο για το μύλο. Τα υπολείμματα του αλωνιού μετά τον καθαρισμό του καρπού, τα άχυρα δηλαδή, τα κουβαλούσαν στους αχυρώνες, γιατί χρησίμευαν για τροφή των ζώων τον χειμώνα.
Τα δρεπάνια πλέον και τ’ αλώνια αποτελούν τα μεν πρώτα μνημειακά αντικείμενα, τα δε δεύτερα παραδοσιακούς τόπους. Τ’ αλώνια παραμένουν έρημα, βουβά και χωρίς ξεφωνητά. Είναι χωρίς στύλο και ερειπωμένα, γιατί η πλακόστρωσή τους άρχισε με την πάροδο του χρόνου και την αχρησία να αποσαθρώνεται, σε λίγα ακόμα χρόνια ακόμη μόνο ίχνη τους ίσως να υπάρχουν.